Portali*
Show Biz
Alba ChatVolteri.......
:: Bota Shqipetare :: Letërsia
Faqja 1 e 1
Volteri.......
nga engjell a djall Sun 31 May 2009 - 3:36
Parathënie
Volteri (Fransua Mari Aruet) lindi në vitin 1694 dhe vdiq në vitin 1778, dy javë pas pritjes triumfale që iu bë në qytetin e lindjes. Nga të 84 vitet e jetës së tij, mbi 50 i kaloi në mërgim, i dëbuar si i padëshërueshëm për shtetin monarkik francez. Sa kohë pati qëndruar në atdhe, dy herë u burgos në Bastijë për mendimet e lira dhe satirën fshikulluese kundër fisnikëve më në zë të kohës.
Volteri njihet si filozof, shkrimtar dhe figura qëndrore e iluminizmit francez të shekullit XVIII. Zëri i tij ishte më i fuqishmi në fushën e mendimit social dhe politik në Evropën e kohës. Ai ishte kundër tiranisë dhe për organizimin e shoqërisë mbi bazën e arsyes dhe të ligjit, armik i intolerancës, i fanatizmit. i obskurantizmit dhe mbrojtës i viktimave të përndjekjeve politike dhe fetare.
I pajisur me një zgjuarësi të jashtëzakonshme dhe talent të madh për të shkruar, Volteri lëvroi me sukses të gjitha gjinitë e letërsisë. Shkroi tragjedi në stilin neoklasik (Zaire, Muhameti, Meropi etj.), poezi epike (Henriada, Vajza e Orleanit), poezi satirike e deistike. Bashkëkohësit e quajtën tragjikun dhe poetin më të madh të kohës. Shkroi mjaft vepra filozofike, nga të cilat më të shquarat janë Letra për Kombin Anglez dhe Fjalori Enciklopedik. Në këtë të fundit parashtroi në mënyrë të përmbledhur të gjitha idetë e tij prej filozofi iluminist. Në prozë Volteri shkroi tregimet apo përrallat historike, sikundër i quajti ai. Ndërsa mjaft nga veprat e tij letrare i përkasin arkivit të letërsisë, tregimet filozofike, sidomos "Zadigu" (1747) dhe "Kandidi" (1759) lexohen me endje dhe ngjallin admirim midis lexuesve edhe sot e kësaj dite.
Tregimi "Zadigu ose Fati" është quajtur kështu sipas emrit të heroit kryesor, i cili e ka të caktuar nga fati të kalojë lloj-lloj peripecish: nga një njeri i zakonshëm bëhet kryeministër dhe pastaj shitet si skllav, nga mendimtar kthehet në shpatar e më në fund bëhet mbret. Sepse sikundër i thotë Zadigut engjëlli Jezrad, çdo gjë në këtë botë, duke përfshirë edhe jetën e njeriut, është e paracaktuar nga Providenca (Njerëzit mendojnë se ky fëmijë u mbyt duke rënë rastësisht në ujë, se po rastësisht u dogj shtëpia. Mirëpo nuk ka rastësi. Çdo gjë është ose provë, ose ndëshkim, ose kompesim, ose parashikim). Peripecitë, nëpër të cilat e kalon heroin, e lejojnë autorin të futet në të gjitha sferat e jetës dhe të japë gjykime për natyrën e rendin e gjërave në këtë botë. Nuk ka problem shoqëror që të mos preket, natyrisht si shkarazi, pa e larguar për asnjë çast vëmendjen nga zinxhiri i ngjarjeve të shumta që ndodhin me Zadigun. Flitet për ligjet që drejtojnë një shtet dhe si duhet të jenë ato sipas pikëpamjes së iluministëve "...ligjet janë krijuar për t'i mbrojtur qytetarët më shumë se sa për t'i trembur", thuhet në një vend. Ose në një vend tjetër, duke mbrojtur një parim të madh të drejtësisë, thuhet: "Më mirë rreziko të shpëtosh një fajtor, se sa të dënosh një të pafajshëm" . Flitet për tolerancën fetare. Qenia e Lartë, që drejton botën, sidoqë mund të quhet nga indusët, egjiptianët, budistët, brahmanët apo zoroastrianët, është një për të gjithë:... të gjithë jeni të një mendimi se ka një qenie të lartë, të cilës i nënshtrohen forma dhe materja ... dhe nuk ka arsye përse të ziheni, - u thotë Zadigu tregtarëve që grinden. Flitet për të mirën dhe të keqen (nuk ka asnjë të keqe që nuk sjell një të mirë), për njerëzit e mirë dhe të liq (Të liqtë janë gjithnjë fatkqinjë ... Ata shërbejnë për të provuar një numër të vogël njerëzish të mirë që janë të shpërndarë nëpër botë), për natyrën e gruas, për martesën etj.
Natyrisht, i gjithë tregimi është i trilluar. Jeta e një të riu evropian me pikëpamje iluministe është projektuar në shoqërinë e Babilonisë së vjetër. Por ngjarjet.tregohen me një humor dhe lehtësi vërtet mahnitëse, aq sa lexuexin padashur e tërheq kjo aventurë zbavitëse e heroit.
Volteri nuk lë t'i shpëtojë rasti kur vjen puna për të goditur me një sarkazëm therëse disa nga bashkëkohësit e tij intolerantë, fanatikë, shtypës të lirisë qytetare, të lirisë së mendimit dhe të fjalës, intrigantë, smirëzinj dhe injorantë.
Paralelizmi që lexuesi bën padashur me njerëz të tillë të kohës së tij është për të si një farë çlirimi shpirtëror dhe qetësimi mendor. Dhe ky është shërbimi më i mirë që mund të bëjë një libër.
Volteri (Fransua Mari Aruet) lindi në vitin 1694 dhe vdiq në vitin 1778, dy javë pas pritjes triumfale që iu bë në qytetin e lindjes. Nga të 84 vitet e jetës së tij, mbi 50 i kaloi në mërgim, i dëbuar si i padëshërueshëm për shtetin monarkik francez. Sa kohë pati qëndruar në atdhe, dy herë u burgos në Bastijë për mendimet e lira dhe satirën fshikulluese kundër fisnikëve më në zë të kohës.
Volteri njihet si filozof, shkrimtar dhe figura qëndrore e iluminizmit francez të shekullit XVIII. Zëri i tij ishte më i fuqishmi në fushën e mendimit social dhe politik në Evropën e kohës. Ai ishte kundër tiranisë dhe për organizimin e shoqërisë mbi bazën e arsyes dhe të ligjit, armik i intolerancës, i fanatizmit. i obskurantizmit dhe mbrojtës i viktimave të përndjekjeve politike dhe fetare.
I pajisur me një zgjuarësi të jashtëzakonshme dhe talent të madh për të shkruar, Volteri lëvroi me sukses të gjitha gjinitë e letërsisë. Shkroi tragjedi në stilin neoklasik (Zaire, Muhameti, Meropi etj.), poezi epike (Henriada, Vajza e Orleanit), poezi satirike e deistike. Bashkëkohësit e quajtën tragjikun dhe poetin më të madh të kohës. Shkroi mjaft vepra filozofike, nga të cilat më të shquarat janë Letra për Kombin Anglez dhe Fjalori Enciklopedik. Në këtë të fundit parashtroi në mënyrë të përmbledhur të gjitha idetë e tij prej filozofi iluminist. Në prozë Volteri shkroi tregimet apo përrallat historike, sikundër i quajti ai. Ndërsa mjaft nga veprat e tij letrare i përkasin arkivit të letërsisë, tregimet filozofike, sidomos "Zadigu" (1747) dhe "Kandidi" (1759) lexohen me endje dhe ngjallin admirim midis lexuesve edhe sot e kësaj dite.
Tregimi "Zadigu ose Fati" është quajtur kështu sipas emrit të heroit kryesor, i cili e ka të caktuar nga fati të kalojë lloj-lloj peripecish: nga një njeri i zakonshëm bëhet kryeministër dhe pastaj shitet si skllav, nga mendimtar kthehet në shpatar e më në fund bëhet mbret. Sepse sikundër i thotë Zadigut engjëlli Jezrad, çdo gjë në këtë botë, duke përfshirë edhe jetën e njeriut, është e paracaktuar nga Providenca (Njerëzit mendojnë se ky fëmijë u mbyt duke rënë rastësisht në ujë, se po rastësisht u dogj shtëpia. Mirëpo nuk ka rastësi. Çdo gjë është ose provë, ose ndëshkim, ose kompesim, ose parashikim). Peripecitë, nëpër të cilat e kalon heroin, e lejojnë autorin të futet në të gjitha sferat e jetës dhe të japë gjykime për natyrën e rendin e gjërave në këtë botë. Nuk ka problem shoqëror që të mos preket, natyrisht si shkarazi, pa e larguar për asnjë çast vëmendjen nga zinxhiri i ngjarjeve të shumta që ndodhin me Zadigun. Flitet për ligjet që drejtojnë një shtet dhe si duhet të jenë ato sipas pikëpamjes së iluministëve "...ligjet janë krijuar për t'i mbrojtur qytetarët më shumë se sa për t'i trembur", thuhet në një vend. Ose në një vend tjetër, duke mbrojtur një parim të madh të drejtësisë, thuhet: "Më mirë rreziko të shpëtosh një fajtor, se sa të dënosh një të pafajshëm" . Flitet për tolerancën fetare. Qenia e Lartë, që drejton botën, sidoqë mund të quhet nga indusët, egjiptianët, budistët, brahmanët apo zoroastrianët, është një për të gjithë:... të gjithë jeni të një mendimi se ka një qenie të lartë, të cilës i nënshtrohen forma dhe materja ... dhe nuk ka arsye përse të ziheni, - u thotë Zadigu tregtarëve që grinden. Flitet për të mirën dhe të keqen (nuk ka asnjë të keqe që nuk sjell një të mirë), për njerëzit e mirë dhe të liq (Të liqtë janë gjithnjë fatkqinjë ... Ata shërbejnë për të provuar një numër të vogël njerëzish të mirë që janë të shpërndarë nëpër botë), për natyrën e gruas, për martesën etj.
Natyrisht, i gjithë tregimi është i trilluar. Jeta e një të riu evropian me pikëpamje iluministe është projektuar në shoqërinë e Babilonisë së vjetër. Por ngjarjet.tregohen me një humor dhe lehtësi vërtet mahnitëse, aq sa lexuexin padashur e tërheq kjo aventurë zbavitëse e heroit.
Volteri nuk lë t'i shpëtojë rasti kur vjen puna për të goditur me një sarkazëm therëse disa nga bashkëkohësit e tij intolerantë, fanatikë, shtypës të lirisë qytetare, të lirisë së mendimit dhe të fjalës, intrigantë, smirëzinj dhe injorantë.
Paralelizmi që lexuesi bën padashur me njerëz të tillë të kohës së tij është për të si një farë çlirimi shpirtëror dhe qetësimi mendor. Dhe ky është shërbimi më i mirë që mund të bëjë një libër.
engjell a djall- Hapësira Jonë - Forum
Postime : 7372
Piket : 8226
Regjistruar : 25/04/2009-
Re: Volteri.......
nga engjell a djall Sun 31 May 2009 - 3:37
VOLTER (Fransua Mari Rue) (1694-1778) filozof deist francez, shkrimtar satirik, historian, përfaqësues i shquar i iluminizmit
* Në një udhëtim Volteri zbriti nga karroca për të këmbyer kuajt. Aty pranë ishte një plak afërsisht në moshën e tij. Diku e kishte parë, iu afrua dhe pastaj i tha:
- Ju ngjani çuditërisht me një fëmijë që kam njohur gjashtëdhjetë vjet më parë po në këtë vend. Pastaj i tregoi edhe emrin e fëmijës. Atëhere Volteri mori vesh se ky plak ishte fëmija që kishte njohur gjashtëdhjetë vjet të shkuara.
* Një udhëtar francez kaloi nëpër zallishtet e malit Athos (Greqi). Atje takoi rrugës një plak të moshuar që po shëtiste.
Kur plaku mori vesh se udhëtari ishte francez, iu afrua dhe e pyeti:
- Ju lutem, më thoni, a rron zotni Volteri?
Udhëtari francez u kthye në atdhe dhe ia tregoi këtë eposod filozofit të madh. Volteri u emocionua shumë.
* Kur vajti në Angli, Volteri shkoi për vizitë te poeti anglez Kongrev^. Ai nuk dëshironte aspak që të përmendeshin veprat e tij, prandaj i tha Volterit:
- Ju lutem mos më flisni për poezitë e mia. Më quani si një njeri të thjeshtë.
Po të ishit njeri i zakonshëm, nuk do të kisha marrë mundimin që t'ju vizitoja, - ia ktheu Volteri.
* Kur po shfaqej një tragjedi e Volterit, Monteskjenë e zuri gjumi. Volteri, që ishte së bashku me të, e zgjoi dhe i tha: - Zoti kryetar, mos kujtoni se jeni në audiencë!?
* Një mbrëmje në Potsdam, pas një dreke të shkëlqyer, Volteri bëri portretin e një princi të mirë që e krahasoi me një despot dhe tiran: Të gjithë e dëgjuan me shumë vëmendje fjalën e filozofit të madh, kurse mbreti i Prusisë u trondit shumë nga gojtaria e Volterit dhe nisi të qajë. Volteri e ndërpreu fjalën e tij, i hodhi një sy mbretit dhe thirri:
- Vështroni, vështroni! Tigri po qan!
* Një abat i dëgjuar shkroi një satirë kundër Volterit. Ai kur e takoi filozofin i tha për t'u justifikuar:
- Eshtë e nevojshme që të jetoj edhe unë.
- Unë nuk shoh ndonjë nevojë të tillë, - i tha prerë Volteri.
* Në moshën tetëdhjetëvjeçare Volteri ishte dobësuar dhe zbehur shumë. Megjithatë, ai mbahej gjallë dhe vazhdonte të punonte, të lexonte dhe të shkruante. Një njeri që e vizitoi tha:
- Ai është një i vdekur që kanë harruar ta varrosin.
* Në Fërne Volteri ndërtoi një kishë. Në fasadën e saj shkroi : "Deo erexit Voltaire"2). Me të tallur u thoshte vizitorëve duke treguar mbishkrimin:
- Dy emra të mëdhenj që kanë mbirë së bashku.
* - Babai i Volterit dëshironte ta bënte të birin gjyqtar, meqenëse në atë kohë postet zyrtare në Francë bliheshin, ai ishte gati të shpenzonte shumë që të shihte të birin në atë post.
- I thonë babait tim, - iu përgjigj Volteri atyre që e këshillonin ta dëgjonte prindin, - se nuk di të bëj një punë të nderuar që blihet. Unë do të fitoj një vend pune që nuk kushton asgjë.
* Qysh fëmijë u fut në kolegjin jezuit "Luigji i madh". Në këtë kolegj nuk ndizej zjarr derisa të ngrinte uji në pilën e Kapelës. Atëhere Volteri që mërdhinte shumë; për të bërë që të ngrinte sa më shpejt uji i shenjtë dhe të ndizeshin stufat, mblidhte në kopësht copa akulli dhe i hidhte fshehurazi në ujin e shenjtë.
* Volteri shkonte nëpër sallonet e aroistokracisë, por gjuha e tij thumbuese dhe shpirti i tij ironik bënin që të kishte shumë armiq. Duka Rohan, që rridhte nga një fis i madh fisnikësh, u mërzit nga qëndrimi i Volterit dhe pyeti:
- Kush është ky djalosh që për të më kundërshtuar e ngre zërin kaq lart? Volteri iu përgjigj qetë qetë me ballin lart:
- Zotni dukë, unë jam një njeri që nuk mbaj në shpatulla ndonjë emër të madh, por ama e nderoj shumë emrin tim.
Duka doli i indinjuar. Disa orë më vonë Volteri po shkonte udhës dhe dy vetë e kapën dhe e rrahën me shkopinj. Duka ishte në një karrocë aty pranë dhe po shikonte skenën e turpshme të organizuar prej tij. Ndërkohë, ai i porositi njerëzit, që po kryenin aktin e ulët:
- Mos e goditni në kokë, brenda mund të ketë ndonjë gjë të mirë.
* I dërguan Volterit një tragjedi shumë të dobët dhe iu lutën që të jepte mendimin për të.
- Volteri e lexoi të gjithë me vëmendje të madhe, e vuri tragjedinë mbi tryezë dhe u tha të pranishmëve:
- E shikoni? Të shkruash një tragjedi si kjo është një gjë mjaft e lehtë. E vështirë është të shkruash për atë që e ka bërë këtë tragjedi.
* Volteri qysh në fëmijëri kishte pasion të madli për poezinë. Ai shkruante vargje gjithë ditën. Vëllai i tij më i madh ishte i dhënë pas fesë dhe diskutonte shpesh për çështje fetare. Babai i tyre thoshte:
- Kam dy djem, të çmendur: njeri në prozë dhe tjetri në poezi.
Një mik erdhi t'i thoshte Volterit se ai ishte dënuar që librat e tij të digjeshin në zjarr.
- Aq më mirë, - u përgjigj filozofi, - librat e mi janë si gështenjat që sa më shumë të piqen në zjarr aq më të mira bëhen.
* Volteri ishte shumë i njerëzishëm. Megjithëse ishte armik me Rusoin kur mësoi se ai ishte përndjekur i ofroi strehim në kështjellën e tij. Rusoi iu përgjigj:
-1 nderuari zotëri, unë nuk ju dua aspak dhe nuk kërkoj prej jush as mëshirë e as nderim.
* Në një udhëtim Volteri zbriti nga karroca për të këmbyer kuajt. Aty pranë ishte një plak afërsisht në moshën e tij. Diku e kishte parë, iu afrua dhe pastaj i tha:
- Ju ngjani çuditërisht me një fëmijë që kam njohur gjashtëdhjetë vjet më parë po në këtë vend. Pastaj i tregoi edhe emrin e fëmijës. Atëhere Volteri mori vesh se ky plak ishte fëmija që kishte njohur gjashtëdhjetë vjet të shkuara.
* Një udhëtar francez kaloi nëpër zallishtet e malit Athos (Greqi). Atje takoi rrugës një plak të moshuar që po shëtiste.
Kur plaku mori vesh se udhëtari ishte francez, iu afrua dhe e pyeti:
- Ju lutem, më thoni, a rron zotni Volteri?
Udhëtari francez u kthye në atdhe dhe ia tregoi këtë eposod filozofit të madh. Volteri u emocionua shumë.
* Kur vajti në Angli, Volteri shkoi për vizitë te poeti anglez Kongrev^. Ai nuk dëshironte aspak që të përmendeshin veprat e tij, prandaj i tha Volterit:
- Ju lutem mos më flisni për poezitë e mia. Më quani si një njeri të thjeshtë.
Po të ishit njeri i zakonshëm, nuk do të kisha marrë mundimin që t'ju vizitoja, - ia ktheu Volteri.
* Kur po shfaqej një tragjedi e Volterit, Monteskjenë e zuri gjumi. Volteri, që ishte së bashku me të, e zgjoi dhe i tha: - Zoti kryetar, mos kujtoni se jeni në audiencë!?
* Një mbrëmje në Potsdam, pas një dreke të shkëlqyer, Volteri bëri portretin e një princi të mirë që e krahasoi me një despot dhe tiran: Të gjithë e dëgjuan me shumë vëmendje fjalën e filozofit të madh, kurse mbreti i Prusisë u trondit shumë nga gojtaria e Volterit dhe nisi të qajë. Volteri e ndërpreu fjalën e tij, i hodhi një sy mbretit dhe thirri:
- Vështroni, vështroni! Tigri po qan!
* Një abat i dëgjuar shkroi një satirë kundër Volterit. Ai kur e takoi filozofin i tha për t'u justifikuar:
- Eshtë e nevojshme që të jetoj edhe unë.
- Unë nuk shoh ndonjë nevojë të tillë, - i tha prerë Volteri.
* Në moshën tetëdhjetëvjeçare Volteri ishte dobësuar dhe zbehur shumë. Megjithatë, ai mbahej gjallë dhe vazhdonte të punonte, të lexonte dhe të shkruante. Një njeri që e vizitoi tha:
- Ai është një i vdekur që kanë harruar ta varrosin.
* Në Fërne Volteri ndërtoi një kishë. Në fasadën e saj shkroi : "Deo erexit Voltaire"2). Me të tallur u thoshte vizitorëve duke treguar mbishkrimin:
- Dy emra të mëdhenj që kanë mbirë së bashku.
* - Babai i Volterit dëshironte ta bënte të birin gjyqtar, meqenëse në atë kohë postet zyrtare në Francë bliheshin, ai ishte gati të shpenzonte shumë që të shihte të birin në atë post.
- I thonë babait tim, - iu përgjigj Volteri atyre që e këshillonin ta dëgjonte prindin, - se nuk di të bëj një punë të nderuar që blihet. Unë do të fitoj një vend pune që nuk kushton asgjë.
* Qysh fëmijë u fut në kolegjin jezuit "Luigji i madh". Në këtë kolegj nuk ndizej zjarr derisa të ngrinte uji në pilën e Kapelës. Atëhere Volteri që mërdhinte shumë; për të bërë që të ngrinte sa më shpejt uji i shenjtë dhe të ndizeshin stufat, mblidhte në kopësht copa akulli dhe i hidhte fshehurazi në ujin e shenjtë.
* Volteri shkonte nëpër sallonet e aroistokracisë, por gjuha e tij thumbuese dhe shpirti i tij ironik bënin që të kishte shumë armiq. Duka Rohan, që rridhte nga një fis i madh fisnikësh, u mërzit nga qëndrimi i Volterit dhe pyeti:
- Kush është ky djalosh që për të më kundërshtuar e ngre zërin kaq lart? Volteri iu përgjigj qetë qetë me ballin lart:
- Zotni dukë, unë jam një njeri që nuk mbaj në shpatulla ndonjë emër të madh, por ama e nderoj shumë emrin tim.
Duka doli i indinjuar. Disa orë më vonë Volteri po shkonte udhës dhe dy vetë e kapën dhe e rrahën me shkopinj. Duka ishte në një karrocë aty pranë dhe po shikonte skenën e turpshme të organizuar prej tij. Ndërkohë, ai i porositi njerëzit, që po kryenin aktin e ulët:
- Mos e goditni në kokë, brenda mund të ketë ndonjë gjë të mirë.
* I dërguan Volterit një tragjedi shumë të dobët dhe iu lutën që të jepte mendimin për të.
- Volteri e lexoi të gjithë me vëmendje të madhe, e vuri tragjedinë mbi tryezë dhe u tha të pranishmëve:
- E shikoni? Të shkruash një tragjedi si kjo është një gjë mjaft e lehtë. E vështirë është të shkruash për atë që e ka bërë këtë tragjedi.
* Volteri qysh në fëmijëri kishte pasion të madli për poezinë. Ai shkruante vargje gjithë ditën. Vëllai i tij më i madh ishte i dhënë pas fesë dhe diskutonte shpesh për çështje fetare. Babai i tyre thoshte:
- Kam dy djem, të çmendur: njeri në prozë dhe tjetri në poezi.
Një mik erdhi t'i thoshte Volterit se ai ishte dënuar që librat e tij të digjeshin në zjarr.
- Aq më mirë, - u përgjigj filozofi, - librat e mi janë si gështenjat që sa më shumë të piqen në zjarr aq më të mira bëhen.
* Volteri ishte shumë i njerëzishëm. Megjithëse ishte armik me Rusoin kur mësoi se ai ishte përndjekur i ofroi strehim në kështjellën e tij. Rusoi iu përgjigj:
-1 nderuari zotëri, unë nuk ju dua aspak dhe nuk kërkoj prej jush as mëshirë e as nderim.
engjell a djall- Hapësira Jonë - Forum
- Postime : 7372 Piket : 8226
Regjistruar : 25/04/2009 -
Re: Volteri.......
nga engjell a djall Sun 31 May 2009 - 3:38
[b* Volteri ishte shumë kërkues me aktorët. Në provat e tragjedisë së tij ai studionte veprën dhe bënte mjaft ndreqje. Një natë nuk mbylli sytë dhe në orën tre zgjoi shërbëtorin, e dërgoi tek aktori që luante rolin e tiranit, që të korigjonte një batutë. Shërbëtori i tha se në atë orë të gjithë flinin, por Volteri iu përgjigj:
- Shko, vrapo. Tiranët nuk flenë kurrë.
* Aktorët ishin aq të lodhur prej Volterit sa zonjusha Desmare, aktore e parë, nga frika se autori do t'i bënte korigjime të reja, nuk donte ta merrte rolin. Volteri i foli aktores së zemëruar, që kishte mbyllur derën, nëpërmjet vrimës së çelësit. Ajo ia mbylli edhe vrimën e bravës që të mos e dëgjonte. Volteri atëhere bëri një gjellë të mrekullueshme me thëllëza të pjekura dhe e ftoi. Në sqepin e dymbëdhjetë thëllëzave kishte nga një kartelë të vogël ku ai shkroi ndreqjet për rolin që do të luante aktorja.
* Volteri i priste shumë kollaj të huajt që e vizitonin në pallatin e tij në Fërne. Një prej vizitorëve, i përkëdhelur nga sjellja e njerëzishme, shprehu dëshirën të rrinte disa javë në kështjellë. Volteri iu kthye atëhere duke qeshur:
- Më duket se ju nuk doni t'i ngjani Don Kishotit. Ai i mori gjellëtoret për kështjella, kurse ju po i merrni kështjellat për gjellëtore.
* Një kritik e lavdëroi për qartësinë e stilit të tij. Volteri me modesti i tha:
- Përrenjtë e vegjël janë të kthjellët, dhe a e dini pse? Sepse nuk janë të thellë.
* Një ditë shkoi në Fërne një punëtor, të cilin e ndaluan të hynte. Ai deshi të takohej me çdo kusht me Volterin. Nga këmbëngulja e tij u krijua potere. Në mes të kësaj zhurme të madhe Volteri doli i zemëruar në dritare dhe thirri:
- Po më së fundi, ç'dreqin doni?
- Oh, asgjë tjetër veçse t'ju shikoja, - u përgjigj punëtori. Edhe unë bëj atë që bëni ju, bëj fenerë e ndriçoj botën.
Nga kënaqësiae përgjigjes Volteri e priti me përzemërsi.
* Në oborrin e Frederikut II po flitej. Një zotni gjerman mburrej me bukurinë e gjuhës gjermane. Volteri i tha se gjuha gjermane ishte shumë e ashpër dhe të fuste frikën kur e dëgjoje. Pastaj shtoi:
- Besoj se kur zoti dëboi nga parajsa tokësore paraardhësit tanë, duhet të ketë folur në gjermanisht.
- Mund të jetë ashtu, - u përgjigj mbreti Frederik,
duke marrë pjesë në bisedë, - por gjarpri që gënjeu Evën padyshim i foli frëngjisht.
* Një njeri i tha Volterit të mos punonte shumë dhe të mos pinte kafe me tepri.
- Kështu si po bëni ju, - i tha ai, - po vrisni veten tuaj.
- I dashur mik, - iu përgjigj Volteri, - unë kam lindur i vrarë.
* Në vitin 1778 një prift takoi Volterin dhe i kërkoi t'i ndërronte besimin fetar. Filozofi e dëgjoi me durim të madh dhe pastaj i tha:
- Ju lutem a mund ta di se kush ju ka dërguar?
- Kush më ka dërguar? Po vetë zoti më ka dërguar.
- Shumë mirë, - e mori prapë fjalën Volteri, - më jepni letërkredencialet.
* Volteri justifikohej me këtë frazë për pensionin që i kishte dhënë nipit të Kornejit, i cili ishte në fatkeqësi.
- Eshtë detyrë e çdo ushtari që të ndihmojë nipin e gjeneralit të tij.
][/b]
- Shko, vrapo. Tiranët nuk flenë kurrë.
* Aktorët ishin aq të lodhur prej Volterit sa zonjusha Desmare, aktore e parë, nga frika se autori do t'i bënte korigjime të reja, nuk donte ta merrte rolin. Volteri i foli aktores së zemëruar, që kishte mbyllur derën, nëpërmjet vrimës së çelësit. Ajo ia mbylli edhe vrimën e bravës që të mos e dëgjonte. Volteri atëhere bëri një gjellë të mrekullueshme me thëllëza të pjekura dhe e ftoi. Në sqepin e dymbëdhjetë thëllëzave kishte nga një kartelë të vogël ku ai shkroi ndreqjet për rolin që do të luante aktorja.
* Volteri i priste shumë kollaj të huajt që e vizitonin në pallatin e tij në Fërne. Një prej vizitorëve, i përkëdhelur nga sjellja e njerëzishme, shprehu dëshirën të rrinte disa javë në kështjellë. Volteri iu kthye atëhere duke qeshur:
- Më duket se ju nuk doni t'i ngjani Don Kishotit. Ai i mori gjellëtoret për kështjella, kurse ju po i merrni kështjellat për gjellëtore.
* Një kritik e lavdëroi për qartësinë e stilit të tij. Volteri me modesti i tha:
- Përrenjtë e vegjël janë të kthjellët, dhe a e dini pse? Sepse nuk janë të thellë.
* Një ditë shkoi në Fërne një punëtor, të cilin e ndaluan të hynte. Ai deshi të takohej me çdo kusht me Volterin. Nga këmbëngulja e tij u krijua potere. Në mes të kësaj zhurme të madhe Volteri doli i zemëruar në dritare dhe thirri:
- Po më së fundi, ç'dreqin doni?
- Oh, asgjë tjetër veçse t'ju shikoja, - u përgjigj punëtori. Edhe unë bëj atë që bëni ju, bëj fenerë e ndriçoj botën.
Nga kënaqësiae përgjigjes Volteri e priti me përzemërsi.
* Në oborrin e Frederikut II po flitej. Një zotni gjerman mburrej me bukurinë e gjuhës gjermane. Volteri i tha se gjuha gjermane ishte shumë e ashpër dhe të fuste frikën kur e dëgjoje. Pastaj shtoi:
- Besoj se kur zoti dëboi nga parajsa tokësore paraardhësit tanë, duhet të ketë folur në gjermanisht.
- Mund të jetë ashtu, - u përgjigj mbreti Frederik,
duke marrë pjesë në bisedë, - por gjarpri që gënjeu Evën padyshim i foli frëngjisht.
* Një njeri i tha Volterit të mos punonte shumë dhe të mos pinte kafe me tepri.
- Kështu si po bëni ju, - i tha ai, - po vrisni veten tuaj.
- I dashur mik, - iu përgjigj Volteri, - unë kam lindur i vrarë.
* Në vitin 1778 një prift takoi Volterin dhe i kërkoi t'i ndërronte besimin fetar. Filozofi e dëgjoi me durim të madh dhe pastaj i tha:
- Ju lutem a mund ta di se kush ju ka dërguar?
- Kush më ka dërguar? Po vetë zoti më ka dërguar.
- Shumë mirë, - e mori prapë fjalën Volteri, - më jepni letërkredencialet.
* Volteri justifikohej me këtë frazë për pensionin që i kishte dhënë nipit të Kornejit, i cili ishte në fatkeqësi.
- Eshtë detyrë e çdo ushtari që të ndihmojë nipin e gjeneralit të tij.
][/b]
engjell a djall- Hapësira Jonë - Forum
- Postime : 7372 Piket : 8226
Regjistruar : 25/04/2009 -
Re: Volteri.......
nga engjell a djall Sun 31 May 2009 - 3:39
Dikush e shqetësoi për shumë kohë Volterin me letra të gjata dhe të kota. Volteri më së fundi i mërzitur i shkroi:
- Zotni, unë jam i vdekur dhe prandaj nuk mund t'u përgjigjem më letrave tuaja.
Mirëpo ai, që nuk donte të jepej, vazhdoi t'i shkruante Volterit me këtë adresë:
"Zotit Volter, në botën tjetër".
* Volterit iu desh të kargohej nga Franca për shkak të ideve dhe librave të tij. Një herë u kthye fshehurazi dhe në kufi doganierët i bënë të vetmen pyetje:
- A keni gjë me vete?
- Zotërinjtë e mij, - u përgjigj Volteri, - e vetmja gjë që dua të fus kontra-bandë është personi im.
* Kur Volteri ishte në oborrin e Frederikut të Madh të Prusisë një gjeneral i kërkoi t'i korrigjonte disa kujtime të shkruara. Ndërkohë, një shërbëtor i mbretit i dha Volterit disa vjersha të frederikut.
- E shikoni? - i tha Volteri gjeneralit, - mbreti më dërgoi ndërresat e palara për t'i larë, të tuat do t'i laj një herë tjetër.
* Volteri po shëtiste me disa miq të tij. Para tyre kaloi një prift. Volteri hoqi kapelen. Një nga të pranishmit e pyeti i habitur:
- Qenkeni pajtuar me zotin?
- Bah, - ia bëri Volteri, - përshëndeteni, por nuk flasim me njeri- tjetrin.
* E pyetën Volterin se ç'ndryshim ka midis të mirës dhe së bukurës. - E mira, - tha mjeshtri i madh, - ka gjithnjë nevojë për prova, kurse e bukura jo!
* Kur në Akademinë Franceze po diskutohej për disa fjalë që do të futeshin në fjalorin e famshëm^, Voltari tha:
- Gjuha jonë është një krenari e varfër, duhet t'i japim lëmoshë kundër
vullnetit të saj.
* Katerina II e Rusisë i dërgoi Volterit si dhuratë një kuti duhani prej fildishi, të punuar prej dorës së saj. Volteri i çoi një palë çorape që i kishte thurrur vetë dhe i shkroi: "Ju më dërguat një punë burri të bërë nga një grua, unë po ju çoj një punë gruaje të bërë nga një burrë".
* Volteri vMtoi stallat e mbretit të Prusxsë dhe u habit shume kur një kalë të zbukuruar me sende luksi që e mbanin më nnre> te Aty mëso! se ai ishte kali që Mshte mbajtur mbreti ne Pak më vonë takoi në rrugë një kalimtar të Y Kalimtari i tregox se Mshte marrë pjesë në ate Fipozofi i madh u pikëllua shumë nga trajtimi
* Volteri e mbante shpesh me vete Biblën. Miqtë e tij habiteshin me të se ishte kundërshtar i librit të shenjtë.
- Po, a nuk është e natyrshme që një proçes gjyqësor të ketë gjithnjë parasysh edhe dokumentet e kundërshtarit? - thoshte filozofi i madh.
* Në ditët e fundit të jetës Volteri i tha priftit që erdhi për ta parë:
- Keni të drejtë, duhet hyrë në rrethin e kishës. Duhet që njeriu të vdesë me fenë e prindërve dhe të atdheut të tij.
Kështu, po të kisha lindur në brigjet e Gangut, do të jepja frymën e fundit duke mbajtur në dorë bishtin e lopës
* Kur u njoftua vdekja e Volterit, letrari Kol thirri: - Tashti që vdiq tirani i inteligjencies, në letërsi shpallin prapë republikë.
- Zotni, unë jam i vdekur dhe prandaj nuk mund t'u përgjigjem më letrave tuaja.
Mirëpo ai, që nuk donte të jepej, vazhdoi t'i shkruante Volterit me këtë adresë:
"Zotit Volter, në botën tjetër".
* Volterit iu desh të kargohej nga Franca për shkak të ideve dhe librave të tij. Një herë u kthye fshehurazi dhe në kufi doganierët i bënë të vetmen pyetje:
- A keni gjë me vete?
- Zotërinjtë e mij, - u përgjigj Volteri, - e vetmja gjë që dua të fus kontra-bandë është personi im.
* Kur Volteri ishte në oborrin e Frederikut të Madh të Prusisë një gjeneral i kërkoi t'i korrigjonte disa kujtime të shkruara. Ndërkohë, një shërbëtor i mbretit i dha Volterit disa vjersha të frederikut.
- E shikoni? - i tha Volteri gjeneralit, - mbreti më dërgoi ndërresat e palara për t'i larë, të tuat do t'i laj një herë tjetër.
* Volteri po shëtiste me disa miq të tij. Para tyre kaloi një prift. Volteri hoqi kapelen. Një nga të pranishmit e pyeti i habitur:
- Qenkeni pajtuar me zotin?
- Bah, - ia bëri Volteri, - përshëndeteni, por nuk flasim me njeri- tjetrin.
* E pyetën Volterin se ç'ndryshim ka midis të mirës dhe së bukurës. - E mira, - tha mjeshtri i madh, - ka gjithnjë nevojë për prova, kurse e bukura jo!
* Kur në Akademinë Franceze po diskutohej për disa fjalë që do të futeshin në fjalorin e famshëm^, Voltari tha:
- Gjuha jonë është një krenari e varfër, duhet t'i japim lëmoshë kundër
vullnetit të saj.
* Katerina II e Rusisë i dërgoi Volterit si dhuratë një kuti duhani prej fildishi, të punuar prej dorës së saj. Volteri i çoi një palë çorape që i kishte thurrur vetë dhe i shkroi: "Ju më dërguat një punë burri të bërë nga një grua, unë po ju çoj një punë gruaje të bërë nga një burrë".
* Volteri vMtoi stallat e mbretit të Prusxsë dhe u habit shume kur një kalë të zbukuruar me sende luksi që e mbanin më nnre> te Aty mëso! se ai ishte kali që Mshte mbajtur mbreti ne Pak më vonë takoi në rrugë një kalimtar të Y Kalimtari i tregox se Mshte marrë pjesë në ate Fipozofi i madh u pikëllua shumë nga trajtimi
* Volteri e mbante shpesh me vete Biblën. Miqtë e tij habiteshin me të se ishte kundërshtar i librit të shenjtë.
- Po, a nuk është e natyrshme që një proçes gjyqësor të ketë gjithnjë parasysh edhe dokumentet e kundërshtarit? - thoshte filozofi i madh.
* Në ditët e fundit të jetës Volteri i tha priftit që erdhi për ta parë:
- Keni të drejtë, duhet hyrë në rrethin e kishës. Duhet që njeriu të vdesë me fenë e prindërve dhe të atdheut të tij.
Kështu, po të kisha lindur në brigjet e Gangut, do të jepja frymën e fundit duke mbajtur në dorë bishtin e lopës
* Kur u njoftua vdekja e Volterit, letrari Kol thirri: - Tashti që vdiq tirani i inteligjencies, në letërsi shpallin prapë republikë.
engjell a djall- Hapësira Jonë - Forum
- Postime : 7372 Piket : 8226
Regjistruar : 25/04/2009 -
:: Bota Shqipetare :: Letërsia
Faqja 1 e 1
Drejtat e ktij Forumit:
Ju nuk mund ti përgjigjeni temave të këtij forumi|
|
|