Ndre Mjeda
:: Bota Shqipetare :: Letërsia :: Shkrimtare Shqiptare
Faqja 1 e 1
Ndre Mjeda
Ndre Mjeda (1866-1937)
Lindi në Shkodër më 1866. Si i ri me intelekt të zhvilluar, i talentuar dhe studioz, tërhoqi vëmendjen e jezuitëve, të cilët menduan ta bënin prift. Ai vazhdoi më pas studimet fetare në Spanjë, Itali e Poloni. Që në kohë e studimeve, Mjeda i ri shkroi vjershat e para. Poemthi "Vaji i bylbylit" u botua me 1881. Ndërsa në vitin 1937, Mjeda botoi poemthin "Liria". Ai shkruajti dhe poemthat me tingëllima "Lissus" dhe "Scodra", kjo e fundit e papërfunduar.
Mjeda e kaloi gati gjithë jetën e tij si prift në krahinat e Shkodrës, sidomos në fshatin Kukël, ku u vendos më 1906-1907. Aty krijoi dhe poemën "Andrra e jetës". Mjeda dallohet për lirizmin e tij, stilistikën e vargut dhe forcën përçuese të mesazhit. Vdiq në Shkodër më 1 gusht 1937.
Poezia e Mjedës
Poezia e Mjedës shënoi kalimin nga letërsia e Rilindjes romantike, me problematikë kryesisht atdhetare, te letërsia e Pavarësisë, ku mbizotëroi problematika shoqërore dhe realizmi. Ndre Mjeda lindi më 20 nëntor 1866 në Shkodër në një familje të varfër. I ati ishte një barì, i zbritur nga fshati. Ai vdiq herët dhe e la Mjedën të vogël. E ëma mbeti e vè, për të mbajtur dy fëmijët u detyrua të lante rroba te familjet e pasura të qytetit.
Aftësitë e rralla që shquanin Mjedën që në fëmijëri, tërhoqën vëmendjen e jezuitëve, të cilët jo rrallë zgjidhnin kuadro nga shtresat e varfra dhe i futnin në seminare. Ata e futën në seminarin e tyre italian të Shkodrës. Meqenëse edhe këtu Mjeda i ri u shqua për zotësi, e dërguan të ndiqte studimet e larta në Spanjë, Poloni, Kroaci dhe Itali. Kësaj rrethane poeti i detyron njohjen e gjuhëve të ndryshme të huaja dhe kulturën e gjerë klasike, që do t'i vlejë shumë gjatë veprimtarisë së tij të mëvonshme letrare. Në formimin e personalitetit të Mjedës ndikuan dy faktorë: nga njëra anë shkolla fetare, që përcaktoi deri diku botëkuptimin e tij, nga ana tjetër idealet kombëtare me të cilat ra në kontakt herët e që, si bir i popullit të thjeshtë i ndiente thellë. Këto ideale qenë për të riun flaka që e ushqeu talentin e tij poetik. Më 1887 Mjeda 21 vjeçar botoi "Vaji i bylbylit", një elegji që është njëkohësisht edhe një këngë shprese. Në këtë poemth rinor, plot fluturime romantike, jepet dhembja për fatin e kombit të robëruar dhe optimizmi për të ardhmen e tij. Ndërkaq Mjeda e ndiente veten të ndrydhur nga rregullat e shoqërisë jezuite.
Konflikti ndërmjet tij dhe urdhërit ku bënte pjesë, arriti në pikën më të lartë, pas dy vjetësh, kur poeti i ri, që kishte mbaruar studimet dhe ishte dërguar të jepte mësim në një shkollë të lartë fetare në Itali, detyrohet të largohet. Duke e ndier veten tashmë më të lirë, ai iu kushtua me një zjarr të dyfishuar çështjes kombëtare dhe zhvilloi një veprimtari të gjerë atdhetare e kulturore. Themeloi shoqërinë kulturore "Agimi." Mori pjesë në një kongres gjuhësor lidhur me çështje të shqipes në Hamburg. Ai shkroi për mirditorët një memorandum, drejtuar përfaqësuesëve të fuqive të mëdha në Shkodër, ku ankoheshin kundër qeverisë osmane. Poeti ngriti zërin me rastin e mbylljes së shkollës së mesme shqipe në Korçë nëpërmjet një vjershe që është një kushtrim i hapur, etj. Kjo veprimtari nuk mund të mos i binte në sy qeverisë osmane, e cila më 1902 e arrestoi poetin dhe gati sa nuk e internoi në Anadoll (ky rast i dhimbshëm i jetës së Mjedës gjeti pasqyrimin poetik në poemthin "I tretuni").
Edhe pas kësaj, poeti nuk pushoi së punuari për çështjen shqiptare, qoftë në fushën letrare, qoftë në fushën gjuhësore. Në këta vjet, nën ndikimin e hovit të madh të lëvizjes atdhetare si edhe të kontaktit të përditshëm me jetën e fshatarëve, lindën krijimet e tij më të mira.
Si shumë rilindës të tjerë, Mjeda shpresonte se çlirimi kombëtar do të sillte përmirësimin e gjendjes së masave. Një mendim i tillë përshkon poemën e fuqishme "Liria" e shkruar në vitet 1910-1911, pra në prag të shpalljes së pavarësisë. Ngjarjet pas 1912-ës për Mjedën qenë një zhgënjim i hidhur.
Në të vërtetë, që këtej e tutje, ai do t'i kushtohet kryesisht veprimtarisë gjuhësore.
Më 1917, Mjeda mblodhi dhe botoi në vëllimin "Juvenilja" krijimet poetike, të shkruara gjatë Rilindjes që për shumë shkaqe s'kishin mundur të shihnin dritë më parë. Ai hyri kështu në letërsinë tonë si poet i shquar. Në vitet 1920-1924, Mjeda u zgjodh deputet i opozitës, i krahut demokratik. Pas ardhjes së Zogut në fuqi, Mjeda u largua nga jeta politike. Ai vazhdoi të ishte famulltar i thjeshtë në fshatin e vogël Kukël, gjersa në vitet e fundit të jetës së tij kleri e mori si mësues të shqipes në gjimnazin e vet të Shkodrës. Mjeda iu vu atëherë me tërë energjitë e veta edukimit të rinisë me dashuri të veçantë për gjuhën dhe për kulturën shqiptare. Pak muaj para vdekjes, (1 gusht 1937), botoi, si testament poetik të rrallë për bukuri e forcë, poemthin "Liria".
Mjeda shkroi shumë krijime poetike, shkrime për fëmijës si dhe proza me karakter didaktik fetar. Por ai mbetet kryesisht poet. Veprat e tij kryesore janë "Juvenilja", "Liria", "Lisus", "Scodra".
Dy poemthat e para "Vaji i bylbylit" dhe "I tretuni" paraqesin interes jo vetëm si fillime të krijimtarisë letrare të Mjedës, por edhe për vlerën atdhetare dhe artistike, si edhe për mundësinë që na japim të ndjekim zhvillimin e personalitetit artistik të poetit. "Vaji i bylbylit" është krejt lirik dhe shtjellohet nëpërmjet një simboli; bilbili i mbyllur në kafaz është shqiptari nën zgjedhën osmane.
Ndonëse vepra mbështillet me tisin e hollë të melankonisë, i kuptueshëm për moshën dhe për gjendjen shpirtërore në të cilën u shkrua, përfundimi i saj është thellësisht optimist, pasqyron ligjin filozofik të përparimit të jetës, që frymëzon edhe besimin në të ardhmen e Shqipërisë.
"I tretuni" dëshmon për një pjekuri më të madhe ideoartistike. Melankonia e "Vajit të bylbylit" këtu është shndërruar në dhembje krenare, stoike, e cila shprehet më së miri nëpërmjet paralelizmit me natyrën në shtrëngatë, që e hap poemthin.
Ndryshe nga poemthi i parë, ky ka një subjekt të dhënë në forma lirike; fatin e një atdhetari shqiptar, të internuar nga pushtuesit. Poeti do të ketë menduar se ky mund të kishte qenë edhe fati i tij. Në këngën e parë që përshkruan ndarjen e të mërguarit me qytetin e lindjes, Shkodrën dhe me atdheun, duken qartë elementët autobiografikë. Po Mjeda nuk mbeti në shtjellimin e thjeshtë të një materiali jetësor; ai diti ta përgjithësojë e t'i japë vlerë aktuale. Heroi i poemthit është një fshatar i varfër. Dhe tek zgjedhja e një protagonisti të tillë, ndihet dashuria e Mjedës për masat fshatare, ndjenjë që do ta shtyjë gjatë tërë krijimtarisë së vet t'i zgjedhë heronjtë nga rradhët e fshatarësisë. Te "I tretuni" ndeshen figurat dhe mjetet e njohura romantike të pasqyrimit të realitetit si: ngjyrat e forta në përshkrimin e natyrës, stuhia në pjesën e parë, që ka edhe një kuptim simbolik, bregdeti i ashpër shkëmbor, ku ka qëndruar heroi duke kujtuar atdheun, ndonjë simbol, si lejleku që e lidh me vendlindjen. Këtu gjenden edhe elementë të riprodhimit besnik të mjedisit, nëpërmjet kujtimeve të protagonistit dhe sidomos vizatimi i figurës së nënës. Lirizmi dhe epizmi shkrihen në mënyrë të harmonishme. Variacioni në vargje e strofa pasqyron botën shpirtërore të trazuar të protagonistit. Poemthi mbyllet me një frymë të lartë burrërore dhe optimiste: heroi nuk pendohet për rrugën e zgjedhur, po është krenar se vuan për hir të atdheut. Nëpërmjet figurës së nënës tek "I tretuni", që del në këngën e fundit, lartësohet figura e nënës shqiptare, e dhembshur dhe kreshnike, që rrit bij trima dhe atdhetarë. Që në këtë poemth të hershëm, shohim atë që do të jetë një meritë e rëndësishme e veprës së Mjedës: pasqyrimin e denjë të figurës së gruas shqiptare, veçanërisht si nënë. Ndër lirikat e ndryshme të përfshira ose jo në veprën "Juvenilja" ka një varg vjershash me të cilat poeti ndjek traditën e Rilindjes ku himnizon bukuritë e atdheut ("Malli për atdhe", "Mikut tem Pal Moretti"), duke i kënduar gjuhës si mjet zgjimi të ndërgjegjes kombëtare ("Gjuha shqipe"), ku i kushton një vëmendje të veçantë problemit themelor të luftës për pavarësi, që ishte bashkimi i shqiptarëve ("Bashkonju", "Shqypes arbnore").
Mjeda, gjithnjë në vazhdën e Rilindjes, ngre lart figurën e heroit kombëtar, si simbol bashkimi dhe burim besimi në fitore. ("Vorri i Skanderbeut", "Shqypes arbnore", "Bashkonju", "Për një shkollë shqype mbyllun prej qeverisë otomane", "Mikut tem Pal Moretti", "Lisus", "Liria"), duke theksuar në këtë poemë të fundit lidhjen e thellë të Skënderbeut me popullin, me masat fshatare.
Në vjershën "Mikut tem Pal Moretti", Mjeda jep një gjykim të drejtë e të mprehtë jo vetëm për rëndësinë e Skënderbeut, si shpëtimtar i qytetërimit evropian, po edhe për politikën dredharake të fuqive të mëdha të Evropës së kohës së vet, që, për interesat e tyre, mbanin në këmbë perandorinë e kalbur osmane. Që në këtë vjershë romantike atdhetare vihen re nota shoqërore. Motive shoqërore janë vënë në bazë të dy vjershave të "Juvenilias": "I mbetuni" dhe "Shtegtari". Aty preken dy plagë të dhimbshme të Shqipërisë së kohës si: kurbeti dhe qëndrimi mospërfillës i klasave të pasura ndaj njerëzve të thjeshtë të popullit, bartës të luftës për çlirimin e vendit. Po trajtimi i këtyre problemeve nga pozitat e romantizmit me gjurmë sentimentalizmi dhe fryma e humanizmit kristian që i përshkon vjershat i ka zbehur deri diku dhe ka bërë që këto vjersha të mos kenë forcën e vjershave realiste të Çajupit dhe të Asdrenit, me të njëjtën tematikë.
"Lisus" (botuar më 1921) dhe "Scodra"(1940) janë vepra, ku thelbi romantik vishet me një formë klasiciste. Këta dy poemtha liriko-epike karakterizohen nga një stil i kërkuar dhe retorik. Poeti himnizon këtu të kaluarën e lashtë të popullit tonë (te "Lisus" përmes materialit historik, kurse te "Scodra" nëpërmjet legjendës). Interes ka te "Lisus" paraqitja e figurës së Skënderbeut, që poeti ka dashur ta bëjë sa më njerëzore.
Origjinaliteti dhe fuqia e vërtetë e talentit të Mjedës kanë gjetur shprehje në krijimet ku ai arrin në realizëm, si në vjershën "Mustafa Pasha në Babunë", në poemthin "Liria" dhe në kryeveprën e tij "Andrra e jetës".
Tek e para, duke u nisur nga një fakt historik, tradhtinë e Mustafa Pashë Bushatlliut, poeti e ka tipizuar me forcë, duke e përshkruar "mbi thasë të florinjve, ndër valle jevgash" figurën e feudalit të zvetënuar, anadollak, parazit, që është kurdoherë gati të bëjë fli interesat e atdheut për të vetat. Vjersha merr kështu një kuptim të gjerë përgjithësues, duke tingëlluar si akuzë e fuqishme kundër të ashtuquajturve atdhetarë, përfaqësues të shtresave të larta, që përfitonin nga sakrificat e popullit. Figurës së Mustafa Pashës poeti i kundërvë masën e fshatarësisë së ngritur në këmbë për mbrojtjen e atdheut, duke u bërë zëdhënës i urrejtjes së saj kundër feudalit tradhtar.
"Liria", poemthi epiko-lirik, i ndërtuar me tingëllima, me problematikë politiko-shoqërore, është, ndofta, vepra e Mjedës që ka ide më të fuqishme. Në të ndihet jehona e kryengritjeve të malësorëve të Veriut më 1911, që tingëllon me forcë që në vargjet e para:
"Lirim, lirim bërtet gjithkah Malcia" dhe vjen duke u rritur nga një tingëllimë në tjetrën. Poeti frymëzohet nga lufta për pavarësi e amerikanëve kundër kolonizatorëve anglezë, që ishin edhe pronarë tokash, dhe ua tregon shqiptarëve si shembull. Në mbylljen e poemës, ku paralajmërohet shpërthimi i kryengritjes së përgjithshme shqiptare nëpërmjet një mjeti të dashur për rilindasit, paraqitjes së hijes së Skënderbeut, që ngrihet nga varri. Poeti thekson se heroi kombëtar shkon "Ksollë për ksollë". Në këtë poemth ka vargje që dëshmojnë për afrimin e Mjedës me idetë demokratike. Kështu, ai pohon se kryengritësit mundën "kështjellat atnore", gjejmë aluzione për shfrytëzimin e fshatarësisë ("...s'ka me dalë ushtari me i grahë bulkut si kaut me sjeçe t'begut"). Këto mund të dëshmojnë se Mjeda e sheh lirinë të fituar prej amerikanëve jo vetëm në plan kombëtar, po edhe në plan shoqëror dhe shpreson se populli shqiptar do të shkundë shfrytëzimin e egër bashkë me zgjedhën feudale.
Në këtë poemë shkrihen konçiziteti dhe forca shprehëse. Krahasimet dhe antitezat janë tronditëse ("lirinë e keni ju/ ne hekra kemi...", "Posi berra që bleu mishtari vemi"). Romantizmi ia ka lënë vendin një realizmi ngjethës, një pasqyrim plot dramatizëm të gjendjes së atdheut.
Vargu është njëmbëdhjetërrokëshi, i cili krijon atmosferën e madhërishme, përdorimi i bartjeve i jep dinamizëm stilit dhe shoqëron alternimin e ndjenjave dhe të mendimeve. Lloji i zgjedhur i organizimit të vargut në tingëllima i disiplinon shpërthimet lirike. Gjuha është e pasur, megjithatë veçoritë krahinore e vështirësojnë leximin e lirshëm.
Lindi në Shkodër më 1866. Si i ri me intelekt të zhvilluar, i talentuar dhe studioz, tërhoqi vëmendjen e jezuitëve, të cilët menduan ta bënin prift. Ai vazhdoi më pas studimet fetare në Spanjë, Itali e Poloni. Që në kohë e studimeve, Mjeda i ri shkroi vjershat e para. Poemthi "Vaji i bylbylit" u botua me 1881. Ndërsa në vitin 1937, Mjeda botoi poemthin "Liria". Ai shkruajti dhe poemthat me tingëllima "Lissus" dhe "Scodra", kjo e fundit e papërfunduar.
Mjeda e kaloi gati gjithë jetën e tij si prift në krahinat e Shkodrës, sidomos në fshatin Kukël, ku u vendos më 1906-1907. Aty krijoi dhe poemën "Andrra e jetës". Mjeda dallohet për lirizmin e tij, stilistikën e vargut dhe forcën përçuese të mesazhit. Vdiq në Shkodër më 1 gusht 1937.
Poezia e Mjedës
Poezia e Mjedës shënoi kalimin nga letërsia e Rilindjes romantike, me problematikë kryesisht atdhetare, te letërsia e Pavarësisë, ku mbizotëroi problematika shoqërore dhe realizmi. Ndre Mjeda lindi më 20 nëntor 1866 në Shkodër në një familje të varfër. I ati ishte një barì, i zbritur nga fshati. Ai vdiq herët dhe e la Mjedën të vogël. E ëma mbeti e vè, për të mbajtur dy fëmijët u detyrua të lante rroba te familjet e pasura të qytetit.
Aftësitë e rralla që shquanin Mjedën që në fëmijëri, tërhoqën vëmendjen e jezuitëve, të cilët jo rrallë zgjidhnin kuadro nga shtresat e varfra dhe i futnin në seminare. Ata e futën në seminarin e tyre italian të Shkodrës. Meqenëse edhe këtu Mjeda i ri u shqua për zotësi, e dërguan të ndiqte studimet e larta në Spanjë, Poloni, Kroaci dhe Itali. Kësaj rrethane poeti i detyron njohjen e gjuhëve të ndryshme të huaja dhe kulturën e gjerë klasike, që do t'i vlejë shumë gjatë veprimtarisë së tij të mëvonshme letrare. Në formimin e personalitetit të Mjedës ndikuan dy faktorë: nga njëra anë shkolla fetare, që përcaktoi deri diku botëkuptimin e tij, nga ana tjetër idealet kombëtare me të cilat ra në kontakt herët e që, si bir i popullit të thjeshtë i ndiente thellë. Këto ideale qenë për të riun flaka që e ushqeu talentin e tij poetik. Më 1887 Mjeda 21 vjeçar botoi "Vaji i bylbylit", një elegji që është njëkohësisht edhe një këngë shprese. Në këtë poemth rinor, plot fluturime romantike, jepet dhembja për fatin e kombit të robëruar dhe optimizmi për të ardhmen e tij. Ndërkaq Mjeda e ndiente veten të ndrydhur nga rregullat e shoqërisë jezuite.
Konflikti ndërmjet tij dhe urdhërit ku bënte pjesë, arriti në pikën më të lartë, pas dy vjetësh, kur poeti i ri, që kishte mbaruar studimet dhe ishte dërguar të jepte mësim në një shkollë të lartë fetare në Itali, detyrohet të largohet. Duke e ndier veten tashmë më të lirë, ai iu kushtua me një zjarr të dyfishuar çështjes kombëtare dhe zhvilloi një veprimtari të gjerë atdhetare e kulturore. Themeloi shoqërinë kulturore "Agimi." Mori pjesë në një kongres gjuhësor lidhur me çështje të shqipes në Hamburg. Ai shkroi për mirditorët një memorandum, drejtuar përfaqësuesëve të fuqive të mëdha në Shkodër, ku ankoheshin kundër qeverisë osmane. Poeti ngriti zërin me rastin e mbylljes së shkollës së mesme shqipe në Korçë nëpërmjet një vjershe që është një kushtrim i hapur, etj. Kjo veprimtari nuk mund të mos i binte në sy qeverisë osmane, e cila më 1902 e arrestoi poetin dhe gati sa nuk e internoi në Anadoll (ky rast i dhimbshëm i jetës së Mjedës gjeti pasqyrimin poetik në poemthin "I tretuni").
Edhe pas kësaj, poeti nuk pushoi së punuari për çështjen shqiptare, qoftë në fushën letrare, qoftë në fushën gjuhësore. Në këta vjet, nën ndikimin e hovit të madh të lëvizjes atdhetare si edhe të kontaktit të përditshëm me jetën e fshatarëve, lindën krijimet e tij më të mira.
Si shumë rilindës të tjerë, Mjeda shpresonte se çlirimi kombëtar do të sillte përmirësimin e gjendjes së masave. Një mendim i tillë përshkon poemën e fuqishme "Liria" e shkruar në vitet 1910-1911, pra në prag të shpalljes së pavarësisë. Ngjarjet pas 1912-ës për Mjedën qenë një zhgënjim i hidhur.
Në të vërtetë, që këtej e tutje, ai do t'i kushtohet kryesisht veprimtarisë gjuhësore.
Më 1917, Mjeda mblodhi dhe botoi në vëllimin "Juvenilja" krijimet poetike, të shkruara gjatë Rilindjes që për shumë shkaqe s'kishin mundur të shihnin dritë më parë. Ai hyri kështu në letërsinë tonë si poet i shquar. Në vitet 1920-1924, Mjeda u zgjodh deputet i opozitës, i krahut demokratik. Pas ardhjes së Zogut në fuqi, Mjeda u largua nga jeta politike. Ai vazhdoi të ishte famulltar i thjeshtë në fshatin e vogël Kukël, gjersa në vitet e fundit të jetës së tij kleri e mori si mësues të shqipes në gjimnazin e vet të Shkodrës. Mjeda iu vu atëherë me tërë energjitë e veta edukimit të rinisë me dashuri të veçantë për gjuhën dhe për kulturën shqiptare. Pak muaj para vdekjes, (1 gusht 1937), botoi, si testament poetik të rrallë për bukuri e forcë, poemthin "Liria".
Mjeda shkroi shumë krijime poetike, shkrime për fëmijës si dhe proza me karakter didaktik fetar. Por ai mbetet kryesisht poet. Veprat e tij kryesore janë "Juvenilja", "Liria", "Lisus", "Scodra".
Dy poemthat e para "Vaji i bylbylit" dhe "I tretuni" paraqesin interes jo vetëm si fillime të krijimtarisë letrare të Mjedës, por edhe për vlerën atdhetare dhe artistike, si edhe për mundësinë që na japim të ndjekim zhvillimin e personalitetit artistik të poetit. "Vaji i bylbylit" është krejt lirik dhe shtjellohet nëpërmjet një simboli; bilbili i mbyllur në kafaz është shqiptari nën zgjedhën osmane.
Ndonëse vepra mbështillet me tisin e hollë të melankonisë, i kuptueshëm për moshën dhe për gjendjen shpirtërore në të cilën u shkrua, përfundimi i saj është thellësisht optimist, pasqyron ligjin filozofik të përparimit të jetës, që frymëzon edhe besimin në të ardhmen e Shqipërisë.
"I tretuni" dëshmon për një pjekuri më të madhe ideoartistike. Melankonia e "Vajit të bylbylit" këtu është shndërruar në dhembje krenare, stoike, e cila shprehet më së miri nëpërmjet paralelizmit me natyrën në shtrëngatë, që e hap poemthin.
Ndryshe nga poemthi i parë, ky ka një subjekt të dhënë në forma lirike; fatin e një atdhetari shqiptar, të internuar nga pushtuesit. Poeti do të ketë menduar se ky mund të kishte qenë edhe fati i tij. Në këngën e parë që përshkruan ndarjen e të mërguarit me qytetin e lindjes, Shkodrën dhe me atdheun, duken qartë elementët autobiografikë. Po Mjeda nuk mbeti në shtjellimin e thjeshtë të një materiali jetësor; ai diti ta përgjithësojë e t'i japë vlerë aktuale. Heroi i poemthit është një fshatar i varfër. Dhe tek zgjedhja e një protagonisti të tillë, ndihet dashuria e Mjedës për masat fshatare, ndjenjë që do ta shtyjë gjatë tërë krijimtarisë së vet t'i zgjedhë heronjtë nga rradhët e fshatarësisë. Te "I tretuni" ndeshen figurat dhe mjetet e njohura romantike të pasqyrimit të realitetit si: ngjyrat e forta në përshkrimin e natyrës, stuhia në pjesën e parë, që ka edhe një kuptim simbolik, bregdeti i ashpër shkëmbor, ku ka qëndruar heroi duke kujtuar atdheun, ndonjë simbol, si lejleku që e lidh me vendlindjen. Këtu gjenden edhe elementë të riprodhimit besnik të mjedisit, nëpërmjet kujtimeve të protagonistit dhe sidomos vizatimi i figurës së nënës. Lirizmi dhe epizmi shkrihen në mënyrë të harmonishme. Variacioni në vargje e strofa pasqyron botën shpirtërore të trazuar të protagonistit. Poemthi mbyllet me një frymë të lartë burrërore dhe optimiste: heroi nuk pendohet për rrugën e zgjedhur, po është krenar se vuan për hir të atdheut. Nëpërmjet figurës së nënës tek "I tretuni", që del në këngën e fundit, lartësohet figura e nënës shqiptare, e dhembshur dhe kreshnike, që rrit bij trima dhe atdhetarë. Që në këtë poemth të hershëm, shohim atë që do të jetë një meritë e rëndësishme e veprës së Mjedës: pasqyrimin e denjë të figurës së gruas shqiptare, veçanërisht si nënë. Ndër lirikat e ndryshme të përfshira ose jo në veprën "Juvenilja" ka një varg vjershash me të cilat poeti ndjek traditën e Rilindjes ku himnizon bukuritë e atdheut ("Malli për atdhe", "Mikut tem Pal Moretti"), duke i kënduar gjuhës si mjet zgjimi të ndërgjegjes kombëtare ("Gjuha shqipe"), ku i kushton një vëmendje të veçantë problemit themelor të luftës për pavarësi, që ishte bashkimi i shqiptarëve ("Bashkonju", "Shqypes arbnore").
Mjeda, gjithnjë në vazhdën e Rilindjes, ngre lart figurën e heroit kombëtar, si simbol bashkimi dhe burim besimi në fitore. ("Vorri i Skanderbeut", "Shqypes arbnore", "Bashkonju", "Për një shkollë shqype mbyllun prej qeverisë otomane", "Mikut tem Pal Moretti", "Lisus", "Liria"), duke theksuar në këtë poemë të fundit lidhjen e thellë të Skënderbeut me popullin, me masat fshatare.
Në vjershën "Mikut tem Pal Moretti", Mjeda jep një gjykim të drejtë e të mprehtë jo vetëm për rëndësinë e Skënderbeut, si shpëtimtar i qytetërimit evropian, po edhe për politikën dredharake të fuqive të mëdha të Evropës së kohës së vet, që, për interesat e tyre, mbanin në këmbë perandorinë e kalbur osmane. Që në këtë vjershë romantike atdhetare vihen re nota shoqërore. Motive shoqërore janë vënë në bazë të dy vjershave të "Juvenilias": "I mbetuni" dhe "Shtegtari". Aty preken dy plagë të dhimbshme të Shqipërisë së kohës si: kurbeti dhe qëndrimi mospërfillës i klasave të pasura ndaj njerëzve të thjeshtë të popullit, bartës të luftës për çlirimin e vendit. Po trajtimi i këtyre problemeve nga pozitat e romantizmit me gjurmë sentimentalizmi dhe fryma e humanizmit kristian që i përshkon vjershat i ka zbehur deri diku dhe ka bërë që këto vjersha të mos kenë forcën e vjershave realiste të Çajupit dhe të Asdrenit, me të njëjtën tematikë.
"Lisus" (botuar më 1921) dhe "Scodra"(1940) janë vepra, ku thelbi romantik vishet me një formë klasiciste. Këta dy poemtha liriko-epike karakterizohen nga një stil i kërkuar dhe retorik. Poeti himnizon këtu të kaluarën e lashtë të popullit tonë (te "Lisus" përmes materialit historik, kurse te "Scodra" nëpërmjet legjendës). Interes ka te "Lisus" paraqitja e figurës së Skënderbeut, që poeti ka dashur ta bëjë sa më njerëzore.
Origjinaliteti dhe fuqia e vërtetë e talentit të Mjedës kanë gjetur shprehje në krijimet ku ai arrin në realizëm, si në vjershën "Mustafa Pasha në Babunë", në poemthin "Liria" dhe në kryeveprën e tij "Andrra e jetës".
Tek e para, duke u nisur nga një fakt historik, tradhtinë e Mustafa Pashë Bushatlliut, poeti e ka tipizuar me forcë, duke e përshkruar "mbi thasë të florinjve, ndër valle jevgash" figurën e feudalit të zvetënuar, anadollak, parazit, që është kurdoherë gati të bëjë fli interesat e atdheut për të vetat. Vjersha merr kështu një kuptim të gjerë përgjithësues, duke tingëlluar si akuzë e fuqishme kundër të ashtuquajturve atdhetarë, përfaqësues të shtresave të larta, që përfitonin nga sakrificat e popullit. Figurës së Mustafa Pashës poeti i kundërvë masën e fshatarësisë së ngritur në këmbë për mbrojtjen e atdheut, duke u bërë zëdhënës i urrejtjes së saj kundër feudalit tradhtar.
"Liria", poemthi epiko-lirik, i ndërtuar me tingëllima, me problematikë politiko-shoqërore, është, ndofta, vepra e Mjedës që ka ide më të fuqishme. Në të ndihet jehona e kryengritjeve të malësorëve të Veriut më 1911, që tingëllon me forcë që në vargjet e para:
"Lirim, lirim bërtet gjithkah Malcia" dhe vjen duke u rritur nga një tingëllimë në tjetrën. Poeti frymëzohet nga lufta për pavarësi e amerikanëve kundër kolonizatorëve anglezë, që ishin edhe pronarë tokash, dhe ua tregon shqiptarëve si shembull. Në mbylljen e poemës, ku paralajmërohet shpërthimi i kryengritjes së përgjithshme shqiptare nëpërmjet një mjeti të dashur për rilindasit, paraqitjes së hijes së Skënderbeut, që ngrihet nga varri. Poeti thekson se heroi kombëtar shkon "Ksollë për ksollë". Në këtë poemth ka vargje që dëshmojnë për afrimin e Mjedës me idetë demokratike. Kështu, ai pohon se kryengritësit mundën "kështjellat atnore", gjejmë aluzione për shfrytëzimin e fshatarësisë ("...s'ka me dalë ushtari me i grahë bulkut si kaut me sjeçe t'begut"). Këto mund të dëshmojnë se Mjeda e sheh lirinë të fituar prej amerikanëve jo vetëm në plan kombëtar, po edhe në plan shoqëror dhe shpreson se populli shqiptar do të shkundë shfrytëzimin e egër bashkë me zgjedhën feudale.
Në këtë poemë shkrihen konçiziteti dhe forca shprehëse. Krahasimet dhe antitezat janë tronditëse ("lirinë e keni ju/ ne hekra kemi...", "Posi berra që bleu mishtari vemi"). Romantizmi ia ka lënë vendin një realizmi ngjethës, një pasqyrim plot dramatizëm të gjendjes së atdheut.
Vargu është njëmbëdhjetërrokëshi, i cili krijon atmosferën e madhërishme, përdorimi i bartjeve i jep dinamizëm stilit dhe shoqëron alternimin e ndjenjave dhe të mendimeve. Lloji i zgjedhur i organizimit të vargut në tingëllima i disiplinon shpërthimet lirike. Gjuha është e pasur, megjithatë veçoritë krahinore e vështirësojnë leximin e lirshëm.
Re: Ndre Mjeda
Ndre Mjeda
E kandshme asht hana
Kur del me zana
E ne toke me drite perndahet
Yjzit qe shndritin
E qe shetitin
Jane te bukur faret
Kur del agimi,
E rruzullimi
Me nji drite kuqloshe mblohet
E permbi kashta
Shndrit pikalashta
Zemra me mall gazmohet
Po si ngjet qiellit
Nuk i ngjet prillit
As fllad' qe shetit lulet
E me erna veshet
Foshnjes qe i qeshet
Nanes, kur mbi te perkulet
E kandshme asht hana
Kur del me zana
E ne toke me drite perndahet
Yjzit qe shndritin
E qe shetitin
Jane te bukur faret
Kur del agimi,
E rruzullimi
Me nji drite kuqloshe mblohet
E permbi kashta
Shndrit pikalashta
Zemra me mall gazmohet
Po si ngjet qiellit
Nuk i ngjet prillit
As fllad' qe shetit lulet
E me erna veshet
Foshnjes qe i qeshet
Nanes, kur mbi te perkulet
Re: Ndre Mjeda
Lokja
U shty vjeshta e krizantemi
Vetun vorreve lulzon
Lande e pyje gjithe sa kemi
Tue fry veri po i cungon
Ndrron prej dimnit landa veshen
E mban petk qe para pat
E n'ate muzg nji vegim heshtje
Lokes n'voter lehte iu qas
Permbi plaken krahet uli
Dhe n'gryke t'shuemen e shtrengoi
E buze te shpulpueme ne balle ia nguli
U ndal drita dhe ajo mbaroi...
U shty vjeshta e krizantemi
Vetun vorreve lulzon
Lande e pyje gjithe sa kemi
Tue fry veri po i cungon
Ndrron prej dimnit landa veshen
E mban petk qe para pat
E n'ate muzg nji vegim heshtje
Lokes n'voter lehte iu qas
Permbi plaken krahet uli
Dhe n'gryke t'shuemen e shtrengoi
E buze te shpulpueme ne balle ia nguli
U ndal drita dhe ajo mbaroi...
Re: Ndre Mjeda
Vaji i bylbylit
Po shkrin bora,
dimni po shkon,
bylbyl i vorfën
pse po gjimon?
Poshoi murlani
me duhi t’vet,
bylbyl i vorfën
çou, mos rri shkret.
Gjith fushët e malet
blerimi i mbëloi,
livadhi dhe pema
gjithkah lulzoi.
Ndër pylla e orgaja,
n’ma t’mirn vend,
me rreze dielli
po e gëzon gjithkënd.
E tui gjimue
shkon rreth e rreth
nji prrue qi veret
rrjeth nëpër gjeth.
A’ çilë kafazi.
bylbyl flutro,
nder pyje o agraja
bylbyl, shpejto.
Kërkush ma hvin
atje s'ta pret
me zeher hajein
kerkush s'ta qet
Kafaz ke qiellin,
epshin pengim,
e gjith ku t'rreshket
shkon fluturim.
Nëpër lamije
ke me gjetë mel,
për gjith prandverën
nj'ajo bukë t'del.
E kur t'zite edi
nder prroje pi,
te nj'ato prroje
qi ti vetë di.
Tash pa frigë çerdhen
ban m'ndoj lis,
nuk je si i nieri
qi nuk ka fis.
E kur t 'vin zhegu
kur djelli shkon,
ti ke me këndu
si ke zakon.
Rreth e rreth gjindja
me t'ndie rri,
prej asi vendit
dahet mezi.
A'çilë kafazi,
bylbyl, fluturo,
ndër pyje e ograja,
bylbyl, shpejto.
Ndër trandofile,
ndër zamakë nga,
ku qeshet kopshti
idhnim mos mba.
Po shkrihet bora,
dimni po shkon,
bylbyl i vorfën
pse po gjimon?
Po shkrin bora,
dimni po shkon,
bylbyl i vorfën
pse po gjimon?
Poshoi murlani
me duhi t’vet,
bylbyl i vorfën
çou, mos rri shkret.
Gjith fushët e malet
blerimi i mbëloi,
livadhi dhe pema
gjithkah lulzoi.
Ndër pylla e orgaja,
n’ma t’mirn vend,
me rreze dielli
po e gëzon gjithkënd.
E tui gjimue
shkon rreth e rreth
nji prrue qi veret
rrjeth nëpër gjeth.
A’ çilë kafazi.
bylbyl flutro,
nder pyje o agraja
bylbyl, shpejto.
Kërkush ma hvin
atje s'ta pret
me zeher hajein
kerkush s'ta qet
Kafaz ke qiellin,
epshin pengim,
e gjith ku t'rreshket
shkon fluturim.
Nëpër lamije
ke me gjetë mel,
për gjith prandverën
nj'ajo bukë t'del.
E kur t'zite edi
nder prroje pi,
te nj'ato prroje
qi ti vetë di.
Tash pa frigë çerdhen
ban m'ndoj lis,
nuk je si i nieri
qi nuk ka fis.
E kur t 'vin zhegu
kur djelli shkon,
ti ke me këndu
si ke zakon.
Rreth e rreth gjindja
me t'ndie rri,
prej asi vendit
dahet mezi.
A'çilë kafazi,
bylbyl, fluturo,
ndër pyje e ograja,
bylbyl, shpejto.
Ndër trandofile,
ndër zamakë nga,
ku qeshet kopshti
idhnim mos mba.
Po shkrihet bora,
dimni po shkon,
bylbyl i vorfën
pse po gjimon?
Re: Ndre Mjeda
Liria
- I -
O shqipe, o zogjt' e maleve, kallzoni:
A shndrit rreze lirie n'ato maja;
mbi bjesh' t'thepisuna e n'ograja,
ku del gurra e gjëmon përmallshëm kroni?
A keni ndie ndikund, kah fluturoni
ndër shkrepa, me ushtue kangën e saj?
A keni ndie nji kangë të patravajë?*)
O shqipe, o zogjt' e maleve, kallzoni!
"Lirim, lirim!" -- bërtet gjithkah malsia.
A ka lirim ky dhé që na shkel kamba,
a veç t'mjerin e mblon anemban' robnia?
Flutro shqipe, flutro kah çelet lama,
sielliu maleve përreth që ka Shqipnia,
e vështroje ku i del lirimit ama.
.................................
- VI -
Por nuk u shuejt edhe, jo, shqiptaria:
Lodhun prej hekrash që mizori e njiti,
lodhun prej terri ku robnimi e qiti,
shpreson me e zgjue fluturim mënia.**)
E kqyre: Ndër male po përhapet shkëndija
e lirimit t'Atdheut; fshehtas shëtiti
kasoll' për kasoll' rreth buneve***) e soditi
frymë të re tue zbrazun për gjithkah, hija
e Skanderbegut. Që ndër djepa rritin
nanat e Hotit djelmënin' ushtore
e idhnim n'armikun nëpër gji iu qitin.
E nalt, ndër maja, bukuri mbretnore.
*) pa vuajtje, pa mjerim.
**) urrejtja
***) banesave
....................
Gjuha shqipe
Përmbi za që lshon bylbyli,
gjuha shqipe m'shungullon;*)
përmbi er' që jep zymbyli,
pa da zemren ma ngushllon.
Ndër komb' tjera, ndër dhena tjera,
ku e shkoj jetën tash sa mot,
veç për ty m'rreh zemra e mjera
e prej mallit derdhi lot.
Nji kto gjuhë që jam tue ndie,
jan' të bukra me themel
por prap' kjo, si diell pa hije,
për mue t'tanave iu del.
................................
Ku n'breg t'Cemit rritet trimi
me zbardh, Shqipe, zanin tand,
e ku Drinit a burimi
që shpërndahet kand e kand.
Geg' e tosk', malsi, jallia**)
jan' nji komb, m'u da, s'duron;
fund e maj' nji a Shqipnia
e nji gjuh' t'gjith' na bashkon.
Qoftë mallkue kush qet ngatrrime
ndër kto vllazën shoq me shoq,
kush e dan me flak' e shkrime
çka natyra vet' përpoq.***)
Por me gjuhë kaq t'moçme e mjera
si nj'bij' kjo që pa prind mbet:
për t'huej t'mbajshin dhenat tjera,
s't'kishte kush për motër t'vet.
E njat tok' që je tue gzue,
e ke zan' tash sa mij' vjet,
shqiptaria, që mbet mblue
sot nën dhe, edhe shqip flet.
................................
- I -
O shqipe, o zogjt' e maleve, kallzoni:
A shndrit rreze lirie n'ato maja;
mbi bjesh' t'thepisuna e n'ograja,
ku del gurra e gjëmon përmallshëm kroni?
A keni ndie ndikund, kah fluturoni
ndër shkrepa, me ushtue kangën e saj?
A keni ndie nji kangë të patravajë?*)
O shqipe, o zogjt' e maleve, kallzoni!
"Lirim, lirim!" -- bërtet gjithkah malsia.
A ka lirim ky dhé që na shkel kamba,
a veç t'mjerin e mblon anemban' robnia?
Flutro shqipe, flutro kah çelet lama,
sielliu maleve përreth që ka Shqipnia,
e vështroje ku i del lirimit ama.
.................................
- VI -
Por nuk u shuejt edhe, jo, shqiptaria:
Lodhun prej hekrash që mizori e njiti,
lodhun prej terri ku robnimi e qiti,
shpreson me e zgjue fluturim mënia.**)
E kqyre: Ndër male po përhapet shkëndija
e lirimit t'Atdheut; fshehtas shëtiti
kasoll' për kasoll' rreth buneve***) e soditi
frymë të re tue zbrazun për gjithkah, hija
e Skanderbegut. Që ndër djepa rritin
nanat e Hotit djelmënin' ushtore
e idhnim n'armikun nëpër gji iu qitin.
E nalt, ndër maja, bukuri mbretnore.
*) pa vuajtje, pa mjerim.
**) urrejtja
***) banesave
....................
Gjuha shqipe
Përmbi za që lshon bylbyli,
gjuha shqipe m'shungullon;*)
përmbi er' që jep zymbyli,
pa da zemren ma ngushllon.
Ndër komb' tjera, ndër dhena tjera,
ku e shkoj jetën tash sa mot,
veç për ty m'rreh zemra e mjera
e prej mallit derdhi lot.
Nji kto gjuhë që jam tue ndie,
jan' të bukra me themel
por prap' kjo, si diell pa hije,
për mue t'tanave iu del.
................................
Ku n'breg t'Cemit rritet trimi
me zbardh, Shqipe, zanin tand,
e ku Drinit a burimi
që shpërndahet kand e kand.
Geg' e tosk', malsi, jallia**)
jan' nji komb, m'u da, s'duron;
fund e maj' nji a Shqipnia
e nji gjuh' t'gjith' na bashkon.
Qoftë mallkue kush qet ngatrrime
ndër kto vllazën shoq me shoq,
kush e dan me flak' e shkrime
çka natyra vet' përpoq.***)
Por me gjuhë kaq t'moçme e mjera
si nj'bij' kjo që pa prind mbet:
për t'huej t'mbajshin dhenat tjera,
s't'kishte kush për motër t'vet.
E njat tok' që je tue gzue,
e ke zan' tash sa mij' vjet,
shqiptaria, që mbet mblue
sot nën dhe, edhe shqip flet.
................................
Re: Ndre Mjeda
I tretuni
Nuk kalon nji natë e n'andërr
porsi zgjandërr
e shof nanën këtu përbri;
me krye vjerrte, me lot për sy
rri tue shfry
njat idhnim që don me e gri
Ndejun m'duket prap te votra
ku me motra
n'dritë t'kandilit qepte e arnote
por njat gaz ka që i shndritte
kur goditte
petkat e djalit e shendote
Kqyr njat vend ku n'mbramje rrishe
kur nuk kishe
fije idhnimi nëpër ftyrë
e ngurron, si t'kenke gurit
e, pshtetë murit
lot' i dalin rrkaje tuj kqyrë
"T'kishe dekë ma mirë, o i mjerë -
thotë sa herë, -
Afër nanës qe t'desh e t'ruejti;
t'kishe mbyllë me duer te mia
këtu te shpia
njata sy qe mordja shuejti
Afër vorrit tand nan-shkreta
porsi bleta
ishte sjellun tue gjimue
e n'at bar qe kishte qitë
për gjithë ditë
ndonji lule kish kerkue..."
...E mandej, si del nji krue
tue bumue
rreth e rreth prej brijes s'malit
rrkaj i ulen lot' per rrudha
- Nuk asht udha
nanë, m'u idhnue per t'zeza t'djalit
Kur n'kët shekull n'drit' e qite
kur e rrite
me njat mund qe nep hitia (kujdes i madh)
"Nji nanë tjetër, - thoshe, - ke,
bir n'kët dhe
nana jote a shqiptaria
Mend e zemër për të shkriji
e përtriji
nam e lavd kur t'i vijë dita"
Mbas fjalësh t'tua përherë shkova
e t'ndigjova:
shqiptarin' nuk e korrita
1917
Nuk kalon nji natë e n'andërr
porsi zgjandërr
e shof nanën këtu përbri;
me krye vjerrte, me lot për sy
rri tue shfry
njat idhnim që don me e gri
Ndejun m'duket prap te votra
ku me motra
n'dritë t'kandilit qepte e arnote
por njat gaz ka që i shndritte
kur goditte
petkat e djalit e shendote
Kqyr njat vend ku n'mbramje rrishe
kur nuk kishe
fije idhnimi nëpër ftyrë
e ngurron, si t'kenke gurit
e, pshtetë murit
lot' i dalin rrkaje tuj kqyrë
"T'kishe dekë ma mirë, o i mjerë -
thotë sa herë, -
Afër nanës qe t'desh e t'ruejti;
t'kishe mbyllë me duer te mia
këtu te shpia
njata sy qe mordja shuejti
Afër vorrit tand nan-shkreta
porsi bleta
ishte sjellun tue gjimue
e n'at bar qe kishte qitë
për gjithë ditë
ndonji lule kish kerkue..."
...E mandej, si del nji krue
tue bumue
rreth e rreth prej brijes s'malit
rrkaj i ulen lot' per rrudha
- Nuk asht udha
nanë, m'u idhnue per t'zeza t'djalit
Kur n'kët shekull n'drit' e qite
kur e rrite
me njat mund qe nep hitia (kujdes i madh)
"Nji nanë tjetër, - thoshe, - ke,
bir n'kët dhe
nana jote a shqiptaria
Mend e zemër për të shkriji
e përtriji
nam e lavd kur t'i vijë dita"
Mbas fjalësh t'tua përherë shkova
e t'ndigjova:
shqiptarin' nuk e korrita
1917
Re: Ndre Mjeda
Gjuha Shqype
Kjo vjershe e Mjedes i kushtohet Gustav Meyer-it albanologut te shquar (1850-1900), autor i shume studimeve per gjuhen shqipe dhe me te cilin Mjeda mbante leterkembim. Vjersha u shkrua ne Krakov (Poloni) ne dhjetor 1892
Permbi zà qi leshon bylbyli
Gjuha shqype m' shungullon
Permbi ere qi nep zymyli
Pa da zemren m'a ngushllon
Nder komb' tjere , nder dhena tjera
Ku e shkoj jeten tesh sa mot
Vec per ty m'rreh zèmra e mjera
E prej mallit derdhi lot
Njikto gjuhe qi jam tui ndie
Jane te bukra me temel
Por prep kejo , si diell pa hije
per mue t'anave ju del
Edhe zogu kerkon lisin
Mbi shpi t'arte ku rri me mbret
E shtegtari dishron fisin
Permbi vend qi s'asht i vet
O Shqypni e mjera Shqypni
Plot me burra e trima plot
Ti'j dit'ishe , por lumnija
Qi ke pasun nuk à sot
Nen njat toke qi t'a shkel kamba
Zan' e t'mocmeve veshtro
Per bij t'tashem , porsi e ama
E t'korritunve, gjimo!
Nam e zà , qi kishe, t'treti
E vec turpi e marrja t'mbeloj
Per lumni vec kore t'mbeti
Qysh se fara e mire mbaroj
Por gazmo nder gjith kto t'vshtira
Perse ende s'sharove kret
Dicka t'mbet nder ato t'mira
Mbas dymij e ma shume vjet
T'ka mbet gjuha qi po ndihet
N'fush' e n'mal qi ti zotnon
Gjith 'ku hija e jote shtrihet
Ku shqyptari zàn' e leshon
Prei Tivarit e n'Preveze
Nji à gjuha e Kombi nji
Ku leshon dielli njato rreze
Qi vec tokae jote i di
Ku n'breg t'Cemit rritet trimi
Me zbardhe, Shqype zanin tàand
E ku i drinit à bunimi
Qi shperndahet kand e kand
GEG E TOSKE,MALCI, JALLIA
JAN NJI KOMB M'U DA S'DURON
FUND E MAJE NJI à SHQYPNIJA
E NJI GJUHE T'GJITH N'A BASHKON.
Kjoft mallkue kush qet ngatrime
Nder kto vllazen shoq me shoq
Kush e dan me flek' e shkrime
Ca natyra vet perpoq
Kur nji burre u cue n Austri
E me sy gjithkund t'kerkoj
Gustav Meyer-i asht emni i tij
Emni i burrit qi t'madhnoj
Porsi dielli tui flakue
Shperndan terin qi na mbelon
Njashtu Meyer-i tui kerkue
Kah ke dal po ta difton
....................
Kjo vjershe e Mjedes i kushtohet Gustav Meyer-it albanologut te shquar (1850-1900), autor i shume studimeve per gjuhen shqipe dhe me te cilin Mjeda mbante leterkembim. Vjersha u shkrua ne Krakov (Poloni) ne dhjetor 1892
Permbi zà qi leshon bylbyli
Gjuha shqype m' shungullon
Permbi ere qi nep zymyli
Pa da zemren m'a ngushllon
Nder komb' tjere , nder dhena tjera
Ku e shkoj jeten tesh sa mot
Vec per ty m'rreh zèmra e mjera
E prej mallit derdhi lot
Njikto gjuhe qi jam tui ndie
Jane te bukra me temel
Por prep kejo , si diell pa hije
per mue t'anave ju del
Edhe zogu kerkon lisin
Mbi shpi t'arte ku rri me mbret
E shtegtari dishron fisin
Permbi vend qi s'asht i vet
O Shqypni e mjera Shqypni
Plot me burra e trima plot
Ti'j dit'ishe , por lumnija
Qi ke pasun nuk à sot
Nen njat toke qi t'a shkel kamba
Zan' e t'mocmeve veshtro
Per bij t'tashem , porsi e ama
E t'korritunve, gjimo!
Nam e zà , qi kishe, t'treti
E vec turpi e marrja t'mbeloj
Per lumni vec kore t'mbeti
Qysh se fara e mire mbaroj
Por gazmo nder gjith kto t'vshtira
Perse ende s'sharove kret
Dicka t'mbet nder ato t'mira
Mbas dymij e ma shume vjet
T'ka mbet gjuha qi po ndihet
N'fush' e n'mal qi ti zotnon
Gjith 'ku hija e jote shtrihet
Ku shqyptari zàn' e leshon
Prei Tivarit e n'Preveze
Nji à gjuha e Kombi nji
Ku leshon dielli njato rreze
Qi vec tokae jote i di
Ku n'breg t'Cemit rritet trimi
Me zbardhe, Shqype zanin tàand
E ku i drinit à bunimi
Qi shperndahet kand e kand
GEG E TOSKE,MALCI, JALLIA
JAN NJI KOMB M'U DA S'DURON
FUND E MAJE NJI à SHQYPNIJA
E NJI GJUHE T'GJITH N'A BASHKON.
Kjoft mallkue kush qet ngatrime
Nder kto vllazen shoq me shoq
Kush e dan me flek' e shkrime
Ca natyra vet perpoq
Kur nji burre u cue n Austri
E me sy gjithkund t'kerkoj
Gustav Meyer-i asht emni i tij
Emni i burrit qi t'madhnoj
Porsi dielli tui flakue
Shperndan terin qi na mbelon
Njashtu Meyer-i tui kerkue
Kah ke dal po ta difton
....................
Re: Ndre Mjeda
Kumboi njitas nder malet ilirike
E nder fushore t'b'gatuna n'grunaje,
Zani i kasnec'e e j' brohori jetike,
Qi jehona perdridhte maje n' maje.
E thirrte Kodri: "O djelmeni kreshnike,
Me dhen gur e permend, leni n'bungaje
Spatat e ngulme, leni tok't fisnike,
E leni berret qi kullosin n'zaje;
E hiqni thekshem, kah i t'parve a shkambi,
ku n'vetima perher' Frombja defrehej;
Se nji t'rejes seli po i shtohet lami".
E permbi suken mrekullore u njiti,
E t' gjytetit mbretnuer rrethin, ku t'ngrehej,
Me gjak t'kulshedres, tue vizat', shetiti.
E nder fushore t'b'gatuna n'grunaje,
Zani i kasnec'e e j' brohori jetike,
Qi jehona perdridhte maje n' maje.
E thirrte Kodri: "O djelmeni kreshnike,
Me dhen gur e permend, leni n'bungaje
Spatat e ngulme, leni tok't fisnike,
E leni berret qi kullosin n'zaje;
E hiqni thekshem, kah i t'parve a shkambi,
ku n'vetima perher' Frombja defrehej;
Se nji t'rejes seli po i shtohet lami".
E permbi suken mrekullore u njiti,
E t' gjytetit mbretnuer rrethin, ku t'ngrehej,
Me gjak t'kulshedres, tue vizat', shetiti.
Re: Ndre Mjeda
Dimni
Po vjen dimni me kose ne dore
Gjeth e bar i ka kosite
Qet balkoni pjalm me bore
Plak shkreta tue merdhite
I thote vedit me za pak
Struku, struku i shkreti plak
Neper fush e neper male
fryn murlani me stuhi
O murlan ti frymen ndale
Ndal ti akull mos me ngrij
Mos ma ngrini nji ket pike gjak
Struku, struku i shkreti plak...
Po vjen dimni me kose ne dore
Gjeth e bar i ka kosite
Qet balkoni pjalm me bore
Plak shkreta tue merdhite
I thote vedit me za pak
Struku, struku i shkreti plak
Neper fush e neper male
fryn murlani me stuhi
O murlan ti frymen ndale
Ndal ti akull mos me ngrij
Mos ma ngrini nji ket pike gjak
Struku, struku i shkreti plak...
Re: Ndre Mjeda
VELLAVRASI
Neper terr qe leshonte nata
ngarkue teshat kaliboç
neper nji pyll ku s'ra kurr spata
ndiqte udhen nji djaloç
Landet e pyllit si nji ujk ju dukshin
qe prej ujet ne mal luron
cuba te rrebte qe ne prite u strukshin
gjethet e lisave kujton
Oh Shqypni gjimonte i mjeri
pyjet mbushe me gjuetare plot
kesolle e bardhe ku porsi mbreti
shkon barija jete e mot
O ju lugje te Prevezës
per ju zemra po m'vajton
te ju Hana me drite t'rrezes
shtigjt udhtarit ja kallxon
Shpi e bardhe ku n'drite dola
afer detit te pa-pshtjellim
fis i ambel ku s'parit fola
ne krahet e nanes tue gjete pushim
Njikshtu thote e me trimni
u nis rruges udhtari prap
fishklloj landa tue u përzi
e prej friket ngau djali vrap
Por m'nji cub mbas gardhit hasi
"Ndalu"- i thote - "nuk ke kah mba"
nji kubure n'brinj ja rrasi
e pa fryme mbi toke e la
"Oh nane shkreta" - i shuemi briti
e permbys u leshu mb'nji curr
"qe 3 vjet e shkreta m'priti
e tashma nuk me shef ma kurr"
"Por jot amë" - si per qesti, (qesëndi - shenimi im)
i thot vrasesi idhnim plot
"ti me difto ku rrin me shpi,
fjala e jote nuk humb dot"
Ne skaj te Shqypnise shkon vorfenisht jeten
e pa djem e shkreta mbet
dy ma te medhajt ne luftra mbeten
e i treti qe ku po jet
"Pat edhe nji" - fija e zanit
ju drodh djalit e gjimoj
u dridh vrasesi ai fare luanit
menjiher pushken ne toke e leshoj
"Pat edhe nji qe ajo e donte
per mbi driten e syrit t'vet
kurr nga prehri nuk e leshonte
shoke nder cuba vojt e gjet
"Vella" - i pergjegji zemerveshtiri,
njiktu t'vrava e njiktu po vdes
nuk kam sy me me pa ma nieri
bashke me ty ketu po mbes
"Jo! Por ti fill tek shpija,
tek nane zeza fluturo
pa asnji femij e mbyt vetmia
e mbulon skami" - mos e lesho
"E çka ti them une nanes se ngrate
ne qofte se me pvete per ty ndoj send"
"Thueji se mora nji rruge te gjate...
e bashke ne Qiell dikur xame vend!"
Neper terr qe leshonte nata
ngarkue teshat kaliboç
neper nji pyll ku s'ra kurr spata
ndiqte udhen nji djaloç
Landet e pyllit si nji ujk ju dukshin
qe prej ujet ne mal luron
cuba te rrebte qe ne prite u strukshin
gjethet e lisave kujton
Oh Shqypni gjimonte i mjeri
pyjet mbushe me gjuetare plot
kesolle e bardhe ku porsi mbreti
shkon barija jete e mot
O ju lugje te Prevezës
per ju zemra po m'vajton
te ju Hana me drite t'rrezes
shtigjt udhtarit ja kallxon
Shpi e bardhe ku n'drite dola
afer detit te pa-pshtjellim
fis i ambel ku s'parit fola
ne krahet e nanes tue gjete pushim
Njikshtu thote e me trimni
u nis rruges udhtari prap
fishklloj landa tue u përzi
e prej friket ngau djali vrap
Por m'nji cub mbas gardhit hasi
"Ndalu"- i thote - "nuk ke kah mba"
nji kubure n'brinj ja rrasi
e pa fryme mbi toke e la
"Oh nane shkreta" - i shuemi briti
e permbys u leshu mb'nji curr
"qe 3 vjet e shkreta m'priti
e tashma nuk me shef ma kurr"
"Por jot amë" - si per qesti, (qesëndi - shenimi im)
i thot vrasesi idhnim plot
"ti me difto ku rrin me shpi,
fjala e jote nuk humb dot"
Ne skaj te Shqypnise shkon vorfenisht jeten
e pa djem e shkreta mbet
dy ma te medhajt ne luftra mbeten
e i treti qe ku po jet
"Pat edhe nji" - fija e zanit
ju drodh djalit e gjimoj
u dridh vrasesi ai fare luanit
menjiher pushken ne toke e leshoj
"Pat edhe nji qe ajo e donte
per mbi driten e syrit t'vet
kurr nga prehri nuk e leshonte
shoke nder cuba vojt e gjet
"Vella" - i pergjegji zemerveshtiri,
njiktu t'vrava e njiktu po vdes
nuk kam sy me me pa ma nieri
bashke me ty ketu po mbes
"Jo! Por ti fill tek shpija,
tek nane zeza fluturo
pa asnji femij e mbyt vetmia
e mbulon skami" - mos e lesho
"E çka ti them une nanes se ngrate
ne qofte se me pvete per ty ndoj send"
"Thueji se mora nji rruge te gjate...
e bashke ne Qiell dikur xame vend!"
Re: Ndre Mjeda
MEYERLING.
E prá gjith shênd e lule
Ç ‘së parit kjo jetë ty t ’ shndriti ;
Nder drandofille t ’ priti
E nder zymyla
Plangu mbretnuer. Bylbyla
T ’ këndoshin rreth djepit arit ;
Vajin e fëmijve së parit
S ’ e provove.
Ti nji mbretní gazmove
Me t ’ lémin tând, o i njomi
Pinjuell i Absburgut. Kombi
I laracue*
E zêmrat t ’ pábashkue
Në nji gëzim per ty shperthyene ;
Mbretin e rí në ty rrfyene
E male e dédi.
Ànderr nuk ish : mbí védi,
Pezull prei qiellet, shifshe
Kunorë qi zdrypte, e njifshe
Oren e Austrisë
Projtun prei sá mbshín vise
Vistulla e Adriatiku,
E para sáj anmiku
Unjshem heshtote ;
E duert prei tejet çote
Nji popull i pá farë** ;
E ty Evropa mbarë
Hetote e pritte.
Mbí shkam*** mbretnuer t ’ soditte
Ç atëhernaj e lumote
Se ’j djal ’ i trashigote
Urtín e shkambin
Prindi i moçnuem, qi t ’ mbramin
Rrêm t ’ brêzit vet bujár
Mbret e gjytetës e ushtár
Me t ’ lânë gazmote.
E prá ty zêmra t ’ gëzote
Jeten sá herë fajtorit
Me i pshtue, e lott te gjorit
Prind o femî
Perdllimshem me ja shî ;
E shêndin qi u pertrîte
Nder ta, ty vetë t ’ a ndîete
Ora mbretnore.
Sot me njatë dorë mizore,
Gjaksi i vetvedit, fike
Jeten, qi dor ’ anmike,
O çet ’ e trueme
T ’ biemit t ’ kunorës s ’ shugrueme****,
Prûjshem ndéroj e ruejti ;
Sot pushka e jote t ’ shuejti,
O i mjerë, gjallimin,
E t ’ barazoj me t ’ îmin
Fajtuer. Ti u farmakove
Zêmer e jetë, e u shove
Prindvet t ’ shkretnuem,
Shka kishin në botë t ’ dishruem,
E ndijesít qi jeta
Suell n ’ ató zêmra, e t ’ shkreta
I lae pergjithmonë…
N ’ brigje t ’ Çamrijes s ’ onë
Ju bje baríve n ’ mriza
Gjâmen qi bân Eliza*****
Èra jugore.
E permbí rrasë mortore
Qi fajin tand ká mbëlue,
Nji plak rri tui vajtue
Pá mênd, pá gojë.
Mâ ti nderìm e drojë
S pate per Bâs t ’ natyrës ;
Ti zânin e detyrës
Nuk e ndigiove.
Epshin per cak shênjove,
E dorë ndeshkuese s dreshte ;
Gjygj ’ e gjygjtár kujteshte******
Andrra t ’ harrueme.
Ti zân ’ e ligjës s ’ amshueme
Qi priqet perendore
Baras me kësollë vorfnore
Shklet e soditë,
Shpinove tui shpotitë.
Prandej jo nqiellshit çue
Fuqí, o n ’ tokë vêndue,
T ’ vrau dora e jote.
E prá gjith shênd e lule
Ç ‘së parit kjo jetë ty t ’ shndriti ;
Nder drandofille t ’ priti
E nder zymyla
Plangu mbretnuer. Bylbyla
T ’ këndoshin rreth djepit arit ;
Vajin e fëmijve së parit
S ’ e provove.
Ti nji mbretní gazmove
Me t ’ lémin tând, o i njomi
Pinjuell i Absburgut. Kombi
I laracue*
E zêmrat t ’ pábashkue
Në nji gëzim per ty shperthyene ;
Mbretin e rí në ty rrfyene
E male e dédi.
Ànderr nuk ish : mbí védi,
Pezull prei qiellet, shifshe
Kunorë qi zdrypte, e njifshe
Oren e Austrisë
Projtun prei sá mbshín vise
Vistulla e Adriatiku,
E para sáj anmiku
Unjshem heshtote ;
E duert prei tejet çote
Nji popull i pá farë** ;
E ty Evropa mbarë
Hetote e pritte.
Mbí shkam*** mbretnuer t ’ soditte
Ç atëhernaj e lumote
Se ’j djal ’ i trashigote
Urtín e shkambin
Prindi i moçnuem, qi t ’ mbramin
Rrêm t ’ brêzit vet bujár
Mbret e gjytetës e ushtár
Me t ’ lânë gazmote.
E prá ty zêmra t ’ gëzote
Jeten sá herë fajtorit
Me i pshtue, e lott te gjorit
Prind o femî
Perdllimshem me ja shî ;
E shêndin qi u pertrîte
Nder ta, ty vetë t ’ a ndîete
Ora mbretnore.
Sot me njatë dorë mizore,
Gjaksi i vetvedit, fike
Jeten, qi dor ’ anmike,
O çet ’ e trueme
T ’ biemit t ’ kunorës s ’ shugrueme****,
Prûjshem ndéroj e ruejti ;
Sot pushka e jote t ’ shuejti,
O i mjerë, gjallimin,
E t ’ barazoj me t ’ îmin
Fajtuer. Ti u farmakove
Zêmer e jetë, e u shove
Prindvet t ’ shkretnuem,
Shka kishin në botë t ’ dishruem,
E ndijesít qi jeta
Suell n ’ ató zêmra, e t ’ shkreta
I lae pergjithmonë…
N ’ brigje t ’ Çamrijes s ’ onë
Ju bje baríve n ’ mriza
Gjâmen qi bân Eliza*****
Èra jugore.
E permbí rrasë mortore
Qi fajin tand ká mbëlue,
Nji plak rri tui vajtue
Pá mênd, pá gojë.
Mâ ti nderìm e drojë
S pate per Bâs t ’ natyrës ;
Ti zânin e detyrës
Nuk e ndigiove.
Epshin per cak shênjove,
E dorë ndeshkuese s dreshte ;
Gjygj ’ e gjygjtár kujteshte******
Andrra t ’ harrueme.
Ti zân ’ e ligjës s ’ amshueme
Qi priqet perendore
Baras me kësollë vorfnore
Shklet e soditë,
Shpinove tui shpotitë.
Prandej jo nqiellshit çue
Fuqí, o n ’ tokë vêndue,
T ’ vrau dora e jote.
Re: Ndre Mjeda
Bukuri e virtyt
Ndre Mjeda
Porsa ditës i pat xanë filli,
Drandofillja muer me cilë
Gjetht e vet e andej prej qielli
Pritte voesen per shtat t' vet.
Kqyra n' nesret, gjetht kish' mshilë,
Dikush ksajë shpejt tash i a shklet.
Vrojta 'i halë, s' cillës i kercnohen
Diell e borë e erë e shi:
Rrajtë e saja vec forcohen
E kahë qiella ajo lshon shtat;
Qinda vjetsh kjo pau duhi,
Por duhija c' i ban s' pat.
E virtyti asht shemllesa
Ajo halë qi s' lodhë stuhija;
Drandofillja, qi e kohës kmesa
Kputë, hijeshin na perfytron.
- Kalojn ditt e bukurija!
Vec virtyti m' tokë qindron.
Ndre Mjeda
Porsa ditës i pat xanë filli,
Drandofillja muer me cilë
Gjetht e vet e andej prej qielli
Pritte voesen per shtat t' vet.
Kqyra n' nesret, gjetht kish' mshilë,
Dikush ksajë shpejt tash i a shklet.
Vrojta 'i halë, s' cillës i kercnohen
Diell e borë e erë e shi:
Rrajtë e saja vec forcohen
E kahë qiella ajo lshon shtat;
Qinda vjetsh kjo pau duhi,
Por duhija c' i ban s' pat.
E virtyti asht shemllesa
Ajo halë qi s' lodhë stuhija;
Drandofillja, qi e kohës kmesa
Kputë, hijeshin na perfytron.
- Kalojn ditt e bukurija!
Vec virtyti m' tokë qindron.
Re: Ndre Mjeda
Grueja shqyptare
(Amë e bi)
Ndre Mjeda
Ka ra rrezja nder bajama!
T' bin e vet kshtu e pvetë e ama:
- C'ke, moj bi, qi kjan e fshan?
Kjan e fshan, e vetllat vran? -
- Kjava shum, mori lum nana,
Tuj qindisë e m' ra gjylpana;
M' ra gjylpana nen balkue,
E jam ulë tash me e kerkue. -
- Po cka kje qi lodt t' i xori?
Ku kje dhima, a ku kje zori?
A por, drue, mos m'je harlisë,
Qysh se kjan - o tuj qindisë.
Pasha nanen nuk mund t' bari,
Qi të me ndezet bija zhari!
Do t' a dije e zeza nanë,
Pse ti vetllat shpesh m' i vranë;
Pse c' kah mot, moj, buza s' t' qeshet
E n' argtime zemra s' t' ndeshet. -
- Nuk a' gja, moj nanë s' a' gja;
Por po t' tham, se as kot s' jam vra:
Dicka vlon n' ket cerdhe zanash;
Vlon dashtni, si n'bija nanash!
Nane, dashtnija m' ka molisë,
Prandej kjaj - o tuj qindisë! -
- T'u thafët goja, bi, c' po thue?
A kaq shpejt ti m' je terbue?
Po shikjo, moj bi kercuna,
Se, po bana 'i herë e t' xuna,
Bana e t' pava tuj m' dalë n' derë,
Nuk m' ke pshtim, jo metsha e mjerë! -
- Jam shqyptare e bi shqyptari,
E ato fjalë, nanë, s' mund i bari:
S' ke me m' pa, jo, tuj dalë n' derë,
Si kujton, pse m' ke per nderë;
As, moj nanë, nuk jam harlisë
Vec pse kjaj - o tuj qindisë,
E shka n' zemer m' ka pengue,
Asht gja e dejë, o nanë, per mue. -
Fillon nana tash me u vra:
Dicka nakel së mjerës i asht ba;
Don me cilë të ngriten gojë;
Por dro e mjera mos t' gabojë:
- Fol, moj bi, mos m' len nder grepa,
Mos më mshef gja, moj, se do djepa
I kam luejtë der tash e m' ke
Dhelpen t' vjeter: Ty sot be
T' paca lshue, tash me m' diftue,
Se pse zemra peshë t'asht cue. -
- Nanë, dashtnija m' ka molisë,
Prandej kjaj - o tuj qindisë. -
Bindej nana, gja s'kuptote,
Por, te miren kah i a dote
Muer me t' amel e i tha e mjera:
- Mori bi, moj si prendvera,
Pash njat diell e pash njat hanë,
Pash njat Zot, qi kthiell e vranë,
M' difto sot, c' sokol ke xanë? -
- C' farë sokolit thue, moj nanë?
T' thacë, moj, t' thacë se s' m' a ban ndera,
S' m' a ban shpija, as s' m' a ban dera
Me luejtë mendsh, moj nanë, mas kuej:
S' i kam dhanë, jo, fjalë kurrkuej.
E po t' tham: Se n' t' endun t' motit,
Po t' tham, po, me besë të Zotit,
Ty due fjalët me t' i ndigiue,
As s' kam mend me t' u largue.
Zemren dysh un s' mund e daj:
M' len t' qindisi, m' len të kjaj! -
U ngri nana, lodt i pshtuen;
Para s' bis fort syt i u xuen.
Kaluen dit e kaluen net,
Vajza ma me gojë s' po flet:
Me gojë s' flet edhe na a' smue,
Rat e mjera a' tuj lingue:
Lingon keq n' at shtroje deket
E shpesh paket edhe meket.
Ftyra e sajë porsi flok bore;
Mndash, gjylpanë s' i hjekë prej dore;
Por punon e tuj punue,
Shef pelhuren se a' marue:
I lshon syt mi te me mall
Edhe e puthë e e ven në ball.
Nana vajzen tuj dihatë
Shpesh e ndien e: - Mori e ngratë,
A njimend s'don me m' diftue,
Se pse zemra peshë t' asht cue? -
- Nanë, dashtnija m' ka molisë;
Kjava mjaft-o tuj qindisë!
Kjava mjaft... - Ma desht t'ligjrojë,
Por i u kput ksajë fjala n' gojë.
Si fjalë tjera nuk mund të xori,
Mndash, gjylpanë prap n' dorë i mori;
Por dy duerët, porsi florini,
Mi pelhurë deka i a ngrini.
- Kuku nana kjan me lot,
Se c' me gjet mue t'meren sot!
Se c' e gjet të zezen nanë
Nen ket diell e nen ket hanë! -
Merr pelhuren, qi pat enë
Bija e sajë; kishte pasë kenë
Kuq e zi e m' te qindisë
Gjet dashtnin qi e kisht' molisë.
N' krye t' flamurit kisht' punue,
Per rreth shqypje, m' dorë prarue,
Fjalët e hershme, fjalët e të Parve:
Se Shqypnia asht e Shqyptarve;
E nder skaje fjalët "liri".
Merr nanë-shkreta e pshtiell at bi,
Qi, pa njofët tjeter dashtni,
Ishte shkri vec per Shqypni.
Eni bija, zana malit,
Ju qi kjani n' dekë t' njij djalit,
E, permysë mi ket bujare,
N' te nderoni bin shqyptare;
E tuj puthë e mall e vajë
Njat flamur, qi dora e sajë
Diejti aq bukur me qindisë,
Pse dashtnija e kisht' molisë;
Lidhniu tok: Per herë dashtnija
Per vend t' uej t' u jet stolija;
Pe, po kje qi, si kjo bi,
Rriten vashat në Shqypni,
N' vend do të shkojë-o fjala e t' Parve,
Se Shqypnia asht e Shqyptarve.
Lidhniu tok, si bajshin motit
Ato bijat e Kastriotit,
E broh'ritni n' gzim e n' vajë:
Rrnofte Shqypnija e flam'ri i sajë
(Amë e bi)
Ndre Mjeda
Ka ra rrezja nder bajama!
T' bin e vet kshtu e pvetë e ama:
- C'ke, moj bi, qi kjan e fshan?
Kjan e fshan, e vetllat vran? -
- Kjava shum, mori lum nana,
Tuj qindisë e m' ra gjylpana;
M' ra gjylpana nen balkue,
E jam ulë tash me e kerkue. -
- Po cka kje qi lodt t' i xori?
Ku kje dhima, a ku kje zori?
A por, drue, mos m'je harlisë,
Qysh se kjan - o tuj qindisë.
Pasha nanen nuk mund t' bari,
Qi të me ndezet bija zhari!
Do t' a dije e zeza nanë,
Pse ti vetllat shpesh m' i vranë;
Pse c' kah mot, moj, buza s' t' qeshet
E n' argtime zemra s' t' ndeshet. -
- Nuk a' gja, moj nanë s' a' gja;
Por po t' tham, se as kot s' jam vra:
Dicka vlon n' ket cerdhe zanash;
Vlon dashtni, si n'bija nanash!
Nane, dashtnija m' ka molisë,
Prandej kjaj - o tuj qindisë! -
- T'u thafët goja, bi, c' po thue?
A kaq shpejt ti m' je terbue?
Po shikjo, moj bi kercuna,
Se, po bana 'i herë e t' xuna,
Bana e t' pava tuj m' dalë n' derë,
Nuk m' ke pshtim, jo metsha e mjerë! -
- Jam shqyptare e bi shqyptari,
E ato fjalë, nanë, s' mund i bari:
S' ke me m' pa, jo, tuj dalë n' derë,
Si kujton, pse m' ke per nderë;
As, moj nanë, nuk jam harlisë
Vec pse kjaj - o tuj qindisë,
E shka n' zemer m' ka pengue,
Asht gja e dejë, o nanë, per mue. -
Fillon nana tash me u vra:
Dicka nakel së mjerës i asht ba;
Don me cilë të ngriten gojë;
Por dro e mjera mos t' gabojë:
- Fol, moj bi, mos m' len nder grepa,
Mos më mshef gja, moj, se do djepa
I kam luejtë der tash e m' ke
Dhelpen t' vjeter: Ty sot be
T' paca lshue, tash me m' diftue,
Se pse zemra peshë t'asht cue. -
- Nanë, dashtnija m' ka molisë,
Prandej kjaj - o tuj qindisë. -
Bindej nana, gja s'kuptote,
Por, te miren kah i a dote
Muer me t' amel e i tha e mjera:
- Mori bi, moj si prendvera,
Pash njat diell e pash njat hanë,
Pash njat Zot, qi kthiell e vranë,
M' difto sot, c' sokol ke xanë? -
- C' farë sokolit thue, moj nanë?
T' thacë, moj, t' thacë se s' m' a ban ndera,
S' m' a ban shpija, as s' m' a ban dera
Me luejtë mendsh, moj nanë, mas kuej:
S' i kam dhanë, jo, fjalë kurrkuej.
E po t' tham: Se n' t' endun t' motit,
Po t' tham, po, me besë të Zotit,
Ty due fjalët me t' i ndigiue,
As s' kam mend me t' u largue.
Zemren dysh un s' mund e daj:
M' len t' qindisi, m' len të kjaj! -
U ngri nana, lodt i pshtuen;
Para s' bis fort syt i u xuen.
Kaluen dit e kaluen net,
Vajza ma me gojë s' po flet:
Me gojë s' flet edhe na a' smue,
Rat e mjera a' tuj lingue:
Lingon keq n' at shtroje deket
E shpesh paket edhe meket.
Ftyra e sajë porsi flok bore;
Mndash, gjylpanë s' i hjekë prej dore;
Por punon e tuj punue,
Shef pelhuren se a' marue:
I lshon syt mi te me mall
Edhe e puthë e e ven në ball.
Nana vajzen tuj dihatë
Shpesh e ndien e: - Mori e ngratë,
A njimend s'don me m' diftue,
Se pse zemra peshë t' asht cue? -
- Nanë, dashtnija m' ka molisë;
Kjava mjaft-o tuj qindisë!
Kjava mjaft... - Ma desht t'ligjrojë,
Por i u kput ksajë fjala n' gojë.
Si fjalë tjera nuk mund të xori,
Mndash, gjylpanë prap n' dorë i mori;
Por dy duerët, porsi florini,
Mi pelhurë deka i a ngrini.
- Kuku nana kjan me lot,
Se c' me gjet mue t'meren sot!
Se c' e gjet të zezen nanë
Nen ket diell e nen ket hanë! -
Merr pelhuren, qi pat enë
Bija e sajë; kishte pasë kenë
Kuq e zi e m' te qindisë
Gjet dashtnin qi e kisht' molisë.
N' krye t' flamurit kisht' punue,
Per rreth shqypje, m' dorë prarue,
Fjalët e hershme, fjalët e të Parve:
Se Shqypnia asht e Shqyptarve;
E nder skaje fjalët "liri".
Merr nanë-shkreta e pshtiell at bi,
Qi, pa njofët tjeter dashtni,
Ishte shkri vec per Shqypni.
Eni bija, zana malit,
Ju qi kjani n' dekë t' njij djalit,
E, permysë mi ket bujare,
N' te nderoni bin shqyptare;
E tuj puthë e mall e vajë
Njat flamur, qi dora e sajë
Diejti aq bukur me qindisë,
Pse dashtnija e kisht' molisë;
Lidhniu tok: Per herë dashtnija
Per vend t' uej t' u jet stolija;
Pe, po kje qi, si kjo bi,
Rriten vashat në Shqypni,
N' vend do të shkojë-o fjala e t' Parve,
Se Shqypnia asht e Shqyptarve.
Lidhniu tok, si bajshin motit
Ato bijat e Kastriotit,
E broh'ritni n' gzim e n' vajë:
Rrnofte Shqypnija e flam'ri i sajë
Re: Ndre Mjeda
Shqypni e s’ ke!
Shqyptari e Bylbyli
Se c’ do t’ ket mali, qi gjimon?
C’ do t’ jet kjo valle, qi jehon?
Rrethue me lule t’ blera,
Me ‘i zemer si prendvera,
Atdheut Shqyptari,
Si i a la i Pari,
I kndon sot valle:
Shqypnin madhnon,
Kah valle kndon.
- Si t’ del, o i mjerë, ty kanga sot?
A s’ban ma mire me derdhun lot?
Shka t’ viejnë ty kangë e valle,
Kur zija i mlon kto zalle? –
Bylbyli pvetë.
Shqyptari i shkretë,
Permallshem ra
N’ kujtim e kjau.
Por s’i dha gjatë atij mjerim;
- Shqyptar, tha, un jam, nuk njof ligshtim.
Bylbyl, ti pse m’ trazove?
Pse valet m’ i pengove?
Ah! m’ len t’ dishmoj
Se n’ vaj e n’ mjerim,
Si n’ditë me gzim
Shqyptar un jam. –
Kndo pra, Shqyptar, si zemra t’ do,
Vijo nder valle e mos pusho:
Diftoj ti botës krenare,
Se s’ ka me zemer shqyptare;
Se ka Shqypni
Se lir do t’ rrnojë,
Se, pose Shqyptarësh,
Kush s’do t’ a gzojë.
Vetë Perendija
Tha, se Shqypnija
Asht per Shqyptarë:
Shqyptari e gzoftë.
- O plang, ku zanat bajn kuvend,
Ku cerdhen Shqypnia e ngrehë njimend,
O dheu i em e i t’ Parve,
O nderë e gjith Shqyptarve;
O nanë fatlume,
Shqypni e gzueme,
Falë t’ kjosha sot
E per gjith mot! –
Shka ka prap mali, qi gjimon?
Po fusha e mali pse po ushton?
E qiellve ndritë pasqyra;
Kerthneset mare natyra,
E ‘i za tu’ ushtue,
Shkon tuj lajmue:
Shqypni e s’ ke,
S’ ke kund mi dhe!
Shqyptari e Bylbyli
Ndre MjedaBaladë
Se c’ do t’ ket mali, qi gjimon?
C’ do t’ jet kjo valle, qi jehon?
Rrethue me lule t’ blera,
Me ‘i zemer si prendvera,
Atdheut Shqyptari,
Si i a la i Pari,
I kndon sot valle:
Shqypnin madhnon,
Kah valle kndon.
- Si t’ del, o i mjerë, ty kanga sot?
A s’ban ma mire me derdhun lot?
Shka t’ viejnë ty kangë e valle,
Kur zija i mlon kto zalle? –
Bylbyli pvetë.
Shqyptari i shkretë,
Permallshem ra
N’ kujtim e kjau.
Por s’i dha gjatë atij mjerim;
- Shqyptar, tha, un jam, nuk njof ligshtim.
Bylbyl, ti pse m’ trazove?
Pse valet m’ i pengove?
Ah! m’ len t’ dishmoj
Se n’ vaj e n’ mjerim,
Si n’ditë me gzim
Shqyptar un jam. –
Kndo pra, Shqyptar, si zemra t’ do,
Vijo nder valle e mos pusho:
Diftoj ti botës krenare,
Se s’ ka me zemer shqyptare;
Se ka Shqypni
Se lir do t’ rrnojë,
Se, pose Shqyptarësh,
Kush s’do t’ a gzojë.
Vetë Perendija
Tha, se Shqypnija
Asht per Shqyptarë:
Shqyptari e gzoftë.
- O plang, ku zanat bajn kuvend,
Ku cerdhen Shqypnia e ngrehë njimend,
O dheu i em e i t’ Parve,
O nderë e gjith Shqyptarve;
O nanë fatlume,
Shqypni e gzueme,
Falë t’ kjosha sot
E per gjith mot! –
Shka ka prap mali, qi gjimon?
Po fusha e mali pse po ushton?
E qiellve ndritë pasqyra;
Kerthneset mare natyra,
E ‘i za tu’ ushtue,
Shkon tuj lajmue:
Shqypni e s’ ke,
S’ ke kund mi dhe!
Re: Ndre Mjeda
Fuqija e uratës
Ndre Mjeda
A s’shef sa thellimi
Per rreth na kercnohet?
Sa lodja dikohet
Mi botë, qi ti shklet?
N’ valë t’ mndershme t’ ktij shekull
Perhidhet nier-shkreta,
E idhtë i shkon jeta:
Vec toka s’ pelset!
Sa kobe e t’ papritne
Mi te kan randue,
E ‘i dorë, pa pushue,
Nder t’ vshtira e pershkon.
Heu! Peshen e mkatit
Aj ndien e krahnori
Dishmon, se mkatnori
Mi tokë ka pse dron.
Ke ra kurr nder faje?
Co menden kah qilli
Njandej kah vjen kshilli,
E thirri Tenzot.
E lypi Atij të Lumit,
Me fe e me shpnesë,
Me vaj e me dnesë
Pendimin c’ me sot.
A balcem urata
Per zemer t’ pendueme;
Pendimi e ban t’gzueme
Pse mkatesh u shkep.
Ma t’ kandshem asht t’ flaunt
Qi, vetë Zemra e Zotit,
Rreth gjireve t’motit,
Fajtorit i nep.
Prandej perherë lutu,
Uratës mos i a daj:
N’ per t’ lutna e me vaj
Me t’ Naltin pajto.
Pajto, sa a’ tuj t’pritun,
Pajto, e ato faje
Pendesa t’ i laje;
N’ pajtim mos vano!
Pajto? – Kam pajtue
Pse vetë Perendija
Shljeu fajet e mija
E shpirtin m’ a gzoi.
E shof; nderës i falem
Ulë ballin per dhe,
Me shpnesë e me fe,
Pse m’ njalli edhe m’pshtoi.
Per mue, dikur t’mjerin,
N’ kto lugje morrizit
Filluen dit Parrizit
C’ se pagja po m’ kthen!
Por n’ qiell pres plotsimin
E ktyne lumnive,
Atje, mas stuhive,
A ‘i Zot, qi shpreblen.
Ktij due me i sherbye,
E i tij due me metë
N’ tallaze t’ ksajë jetë,
Nder kobe e n’ mjerim.
O jetë, jetë e lume:
Me dashtë gjithmonë Zotin,
Tu’ e dashtë me e shkue motin
Ktu n’ tokë e n’ amshim.
Ndre Mjeda
A s’shef sa thellimi
Per rreth na kercnohet?
Sa lodja dikohet
Mi botë, qi ti shklet?
N’ valë t’ mndershme t’ ktij shekull
Perhidhet nier-shkreta,
E idhtë i shkon jeta:
Vec toka s’ pelset!
Sa kobe e t’ papritne
Mi te kan randue,
E ‘i dorë, pa pushue,
Nder t’ vshtira e pershkon.
Heu! Peshen e mkatit
Aj ndien e krahnori
Dishmon, se mkatnori
Mi tokë ka pse dron.
Ke ra kurr nder faje?
Co menden kah qilli
Njandej kah vjen kshilli,
E thirri Tenzot.
E lypi Atij të Lumit,
Me fe e me shpnesë,
Me vaj e me dnesë
Pendimin c’ me sot.
A balcem urata
Per zemer t’ pendueme;
Pendimi e ban t’gzueme
Pse mkatesh u shkep.
Ma t’ kandshem asht t’ flaunt
Qi, vetë Zemra e Zotit,
Rreth gjireve t’motit,
Fajtorit i nep.
Prandej perherë lutu,
Uratës mos i a daj:
N’ per t’ lutna e me vaj
Me t’ Naltin pajto.
Pajto, sa a’ tuj t’pritun,
Pajto, e ato faje
Pendesa t’ i laje;
N’ pajtim mos vano!
Pajto? – Kam pajtue
Pse vetë Perendija
Shljeu fajet e mija
E shpirtin m’ a gzoi.
E shof; nderës i falem
Ulë ballin per dhe,
Me shpnesë e me fe,
Pse m’ njalli edhe m’pshtoi.
Per mue, dikur t’mjerin,
N’ kto lugje morrizit
Filluen dit Parrizit
C’ se pagja po m’ kthen!
Por n’ qiell pres plotsimin
E ktyne lumnive,
Atje, mas stuhive,
A ‘i Zot, qi shpreblen.
Ktij due me i sherbye,
E i tij due me metë
N’ tallaze t’ ksajë jetë,
Nder kobe e n’ mjerim.
O jetë, jetë e lume:
Me dashtë gjithmonë Zotin,
Tu’ e dashtë me e shkue motin
Ktu n’ tokë e n’ amshim.
Re: Ndre Mjeda
Djali pa nanë
si nata pa hanë
N. Mjeda
Pra 'i djalë i vorfen kuej nuk i dhimet,
Kur, si mue t'shkretin, t'a mlojn mjerimet?
Teper shpejt bora, tuj ra n' vorfunim,
Njatë qi per mue ish' diell n' agim.
Emnin e kandshem m'i a ndie kot prita
Njasajë qi n' kobe do t' m' ishte drita:
Kuej nuk i dhimem, askush s' m' kujton,
Sado qi zemra vec gjak m' pikon.
Kur, un i mjeri, rrijshe tu shpija,
Me nanë, me moter, ah! sa dashtnija
Vlote n' ket zemer, qi sot s'ka gzim,
Vetem pse nana m' la n' ket vorfnim.
C' at ditë qi e bora, mue s' m' knaqë natyra,
Nder gzime t' shekllit nuk m' qeshet ftyra;
Kurr s' m' hiqet mendjet kur nana m' tha:
T' laca me Zotin! - e diq e m' la.
Ah! se fort m' dote, se fort m' pat gzue,
Sa gjallë, e mjera, rrite me mue!
Por qe, se une nanen sot ma s' e kam;
Un nafakpremi, c' se i vorfen jam!
Kur, n' agim t' ditve, m'ra me shtegtue,
Si dola shpijet, tuj u largue,
E kqyra s'mramit e aq m' permalloi,
Sa dysh mue zemren, dysh m'a coptoi.
E kush kalote at ditë bri meje,
At ditë qi dhima m' kish xjerrë mendt kreje,
Thote perajshem: Paska metë shkret!
Zot, njitja doren, majen ti ngiet!
C' at ditë, si zogu, larg fluturova,
E n' dhe t' panjoftun treta, u largova;
S' desht kush me m'kqyrun, s' diejta kue' i flas,
Nji dorë ndimtare c' at herë s' m' u qas.
E kur vetmija mue m' lodhte naten,
Un n' gjuj u ulshem, thojshem uraten;
Kujtojshem nanen para Tenzot,
E syt m' u mushshin gjithherë me lot.
Ah! po, kujtimet e asajë dite
Uratë e kandshme ti m' i persrite:
O nanë e dashtun, a thue t' thrras kot,
C' se fusha e mali me za t' em lot?
Ah! po, se dhima zemret nuk m' shkepet,
C' se gjithkund nanen me e lypun m' nepet;
Do t' m' mysë mjerimi, s'kam si gjallnoj,
Pse deka e nanës zemren m' a imtoj.
Por, ndale vajin, jeto pa droje,
Mendo se drita prap do t' agoje,
Kur nder Qiell t' epra Zoti tash t' thrret:
Rrethue me lule, nana aty t' pret.
si nata pa hanë
N. Mjeda
Pra 'i djalë i vorfen kuej nuk i dhimet,
Kur, si mue t'shkretin, t'a mlojn mjerimet?
Teper shpejt bora, tuj ra n' vorfunim,
Njatë qi per mue ish' diell n' agim.
Emnin e kandshem m'i a ndie kot prita
Njasajë qi n' kobe do t' m' ishte drita:
Kuej nuk i dhimem, askush s' m' kujton,
Sado qi zemra vec gjak m' pikon.
Kur, un i mjeri, rrijshe tu shpija,
Me nanë, me moter, ah! sa dashtnija
Vlote n' ket zemer, qi sot s'ka gzim,
Vetem pse nana m' la n' ket vorfnim.
C' at ditë qi e bora, mue s' m' knaqë natyra,
Nder gzime t' shekllit nuk m' qeshet ftyra;
Kurr s' m' hiqet mendjet kur nana m' tha:
T' laca me Zotin! - e diq e m' la.
Ah! se fort m' dote, se fort m' pat gzue,
Sa gjallë, e mjera, rrite me mue!
Por qe, se une nanen sot ma s' e kam;
Un nafakpremi, c' se i vorfen jam!
Kur, n' agim t' ditve, m'ra me shtegtue,
Si dola shpijet, tuj u largue,
E kqyra s'mramit e aq m' permalloi,
Sa dysh mue zemren, dysh m'a coptoi.
E kush kalote at ditë bri meje,
At ditë qi dhima m' kish xjerrë mendt kreje,
Thote perajshem: Paska metë shkret!
Zot, njitja doren, majen ti ngiet!
C' at ditë, si zogu, larg fluturova,
E n' dhe t' panjoftun treta, u largova;
S' desht kush me m'kqyrun, s' diejta kue' i flas,
Nji dorë ndimtare c' at herë s' m' u qas.
E kur vetmija mue m' lodhte naten,
Un n' gjuj u ulshem, thojshem uraten;
Kujtojshem nanen para Tenzot,
E syt m' u mushshin gjithherë me lot.
Ah! po, kujtimet e asajë dite
Uratë e kandshme ti m' i persrite:
O nanë e dashtun, a thue t' thrras kot,
C' se fusha e mali me za t' em lot?
Ah! po, se dhima zemret nuk m' shkepet,
C' se gjithkund nanen me e lypun m' nepet;
Do t' m' mysë mjerimi, s'kam si gjallnoj,
Pse deka e nanës zemren m' a imtoj.
Por, ndale vajin, jeto pa droje,
Mendo se drita prap do t' agoje,
Kur nder Qiell t' epra Zoti tash t' thrret:
Rrethue me lule, nana aty t' pret.
Re: Ndre Mjeda
Lulja e bardhe
N. Mjeda
Prite pa nane nji vajze e shkrete
E shkoi motin idhte, n'ankim;
Idhte, n'ankim e shkoi ket jete,
Kah s'i pau kund vedit pshtim.
Fati i zi kah muer me e ndjeke,
Kjau sa kjau, mandej pushoi:
Mylli syt e, porsa deke,
Dhe i mjeruem trupin i a mloi.
Nji shtegtar andej tuj ardhe
Mas do ditsh, te aj vorr u ndal;
Tu aj vorr ndale, nji lule t' bardhe
Pau tuj cile: Vorrit i u fal.
Ndoshta zemra e vajzes s' mjere
U ba lule ku pushon,
M' nji qi shpirti, lil me ere,
Hyll i ndritshem n' qiell vizlon.
N. Mjeda
Prite pa nane nji vajze e shkrete
E shkoi motin idhte, n'ankim;
Idhte, n'ankim e shkoi ket jete,
Kah s'i pau kund vedit pshtim.
Fati i zi kah muer me e ndjeke,
Kjau sa kjau, mandej pushoi:
Mylli syt e, porsa deke,
Dhe i mjeruem trupin i a mloi.
Nji shtegtar andej tuj ardhe
Mas do ditsh, te aj vorr u ndal;
Tu aj vorr ndale, nji lule t' bardhe
Pau tuj cile: Vorrit i u fal.
Ndoshta zemra e vajzes s' mjere
U ba lule ku pushon,
M' nji qi shpirti, lil me ere,
Hyll i ndritshem n' qiell vizlon.
Re: Ndre Mjeda
Kujdesi Hyjnuer
N. Mjeda
Ti, qi toket s' din me i punue,
S' korre as qet kurr faren n' dhe,
M' difto, zog, si t' del me rrnue,
Qi i a thue kanges aq me hare?
Ty, zog mali, aq t' lum kush t' bani,
Qi n' ankim kurr s' t' ndiehet zani?
Qi kurr s' ende e na rrin veshe,
N' ato fushat e blerueme,
Si ma e bukura mretneshe,
Kush t' a dha gjith at stoli?
Kush t' a fali at bukur?
Guxoj vedin t' a thrras t' shkrete:
Po kto t' mira, qi ban dheja,
Kush m' i dha? kush s' m' la me mete?
Buke t' perditshme kush m' nep mue?
Kush me petk desht me m' kujtue?
N. Mjeda
Ti, qi toket s' din me i punue,
S' korre as qet kurr faren n' dhe,
M' difto, zog, si t' del me rrnue,
Qi i a thue kanges aq me hare?
Ty, zog mali, aq t' lum kush t' bani,
Qi n' ankim kurr s' t' ndiehet zani?
Jam i lum n' sa stine ka moti,Po ty, lule, si e harrueme,
Pse per mue ka kujdes Zoti.
Qi kurr s' ende e na rrin veshe,
N' ato fushat e blerueme,
Si ma e bukura mretneshe,
Kush t' a dha gjith at stoli?
Kush t' a fali at bukur?
M' shofin t' lume stina e moti,Vetem un, i ligshte kah feja,
Pse per mue kujdeset Zoti.
Guxoj vedin t' a thrras t' shkrete:
Po kto t' mira, qi ban dheja,
Kush m' i dha? kush s' m' la me mete?
Buke t' perditshme kush m' nep mue?
Kush me petk desht me m' kujtue?
Mos t' ankojm, pse sa t' jet moti,
Per gjithkend do t' mendoje Zoti.
Re: Ndre Mjeda
PRENDVERA
Jeni lodhe,dallendysha t`shkreta,
Je molis`i ziu bylbyl;
Ah!pushoni n`streh` ku u gjeta,
Pusho n`kopshte te njaj zymyl.
Mbi krahe t`uej prej dhenash tjera
Ju prendveren na pruet ketej;
Shlodhn`ju pra, dallendysha t`mjera,
Rri ,bylbyl, n`lulzim qi kthej.
Se qe`j prrue prei malit ulet
E t`tane fushes ushqim i nep;
E nen bore po shperthejn`lulet
Porsi femie qi zblohen n`djep.
Fllad i let me vape dashtnijet
Puthi pemen gemb per gemb;
U zgjue pema, e qe prej shijet
Buloj mbare neper kopsht t`em.
Ndej`brie votres nieri myket:
Vrapo, bulk, ku puna t`thrret;
Tui vrue fushen kau berlyket,
Lyp`m`u vue per lavre t`vet.
Jeni lodhe,dallendysha t`shkreta,
Je molis`i ziu bylbyl;
Ah!pushoni n`streh` ku u gjeta,
Pusho n`kopshte te njaj zymyl.
Mbi krahe t`uej prej dhenash tjera
Ju prendveren na pruet ketej;
Shlodhn`ju pra, dallendysha t`mjera,
Rri ,bylbyl, n`lulzim qi kthej.
Se qe`j prrue prei malit ulet
E t`tane fushes ushqim i nep;
E nen bore po shperthejn`lulet
Porsi femie qi zblohen n`djep.
Fllad i let me vape dashtnijet
Puthi pemen gemb per gemb;
U zgjue pema, e qe prej shijet
Buloj mbare neper kopsht t`em.
Ndej`brie votres nieri myket:
Vrapo, bulk, ku puna t`thrret;
Tui vrue fushen kau berlyket,
Lyp`m`u vue per lavre t`vet.
Re: Ndre Mjeda
ANDERR
Pezull prei qiellit fluturote e shkreta
E si dielli n`mjesdite rreze shperndake;
Engjell nder cucat o nji cike giake
Qi vec qielli numron nder valle t`veta.
Arit i kishte floket, e kish si zgjeta
Driten e syve e mollzat rrumbullake,
E buzet e vocrra me te ngjyeme gjake,
Qe kur i pash krejt i mahnitun mbeta.
Mandej si njeri, qe prej gjumit ngrihet,
Mora zemer e e pveta me trimni :
„Engjell a vajze je ti, o bukurija?“
Qeshi goca nji here, si vashe qe pihet,
Uli kryetin teposhte e me dashtni
„Moter e nane,tha, m`ke- jam Shqyptarija
Pezull prei qiellit fluturote e shkreta
E si dielli n`mjesdite rreze shperndake;
Engjell nder cucat o nji cike giake
Qi vec qielli numron nder valle t`veta.
Arit i kishte floket, e kish si zgjeta
Driten e syve e mollzat rrumbullake,
E buzet e vocrra me te ngjyeme gjake,
Qe kur i pash krejt i mahnitun mbeta.
Mandej si njeri, qe prej gjumit ngrihet,
Mora zemer e e pveta me trimni :
„Engjell a vajze je ti, o bukurija?“
Qeshi goca nji here, si vashe qe pihet,
Uli kryetin teposhte e me dashtni
„Moter e nane,tha, m`ke- jam Shqyptarija
Re: Ndre Mjeda
I MBETUNI
Edhe shtaza po gazmohet,
Edhe bari mungullon;
N`shend natyra gjith po cohet,
Vec ti, i mjeri,po gjimon.
Kang`e valle tui bashkue
Shend prej gojet gjithkush qet;
Vec i vorfni tui dertue
Porsi i huej a n`gjinie t`vet.
Tui ankue per t`zeza t`veta
Per gjith dere tui lype kerset;
Per`te t`dhimtun kerkund s gjeta:
Porsi i huej a n`katund t`vet.
Lodh` e unshem,kur vjen nata,
N`prehen t`nanes me shkue kujton;
Edhe nana i diq e ngrata,
E kush t`vorfnin s`e ngushllon.
Bab`, oh!babe!sa here ndo`j trimit
Do me i thane tui derdhun lot;
Por per`tene a fjale trishtimit,
A nji fjale qe permend kot.
Per dhe t`vet dale n`ushtrie
Rrebte qendroi i jati e diq;
Sot i vorfni askund nji shpie,
Nji cope buk s e gjen nder miq.
Ah!ti njome, o njome e mjera,
Dit` e nate qe po vajton:
Kund nder miq nuk t`cilet dera,
Kerkush vajin s t`a pajton.
Dit`e nate pa buk e shpie
Shkote i vorfni andej e kendej,
E prej t`pasunish zotnie
Nje fjale t`mire kerkush s ja kthej.
Ku ke baben me t`ndimue?
Ku ke nanen me derdhe lot?
Ty gjith robi t`ka harrue,
Kerkush s`do me t`dalun zot.
Tui rae bor, tui frye murrlani,
Mjet dy vorreve si`j lis,
Afer gropes qe vet`e bani,
Djali i vorfen u molis.
Afer nanes u shtrue me fjetun,
Afer babes kerkoi pushim;
Kurgja t`ngritin s ka me e gjetun,
T`xet e t`ftofte skan me pas ndrrim.
Me njata qe vec e doshin
Trupi i t`vocerrit pushoj;
E n`lumnie qe ata po gzoshin
Shpirti i njomes fluturoj.
Edhe shtaza po gazmohet,
Edhe bari mungullon;
N`shend natyra gjith po cohet,
Vec ti, i mjeri,po gjimon.
Kang`e valle tui bashkue
Shend prej gojet gjithkush qet;
Vec i vorfni tui dertue
Porsi i huej a n`gjinie t`vet.
Tui ankue per t`zeza t`veta
Per gjith dere tui lype kerset;
Per`te t`dhimtun kerkund s gjeta:
Porsi i huej a n`katund t`vet.
Lodh` e unshem,kur vjen nata,
N`prehen t`nanes me shkue kujton;
Edhe nana i diq e ngrata,
E kush t`vorfnin s`e ngushllon.
Bab`, oh!babe!sa here ndo`j trimit
Do me i thane tui derdhun lot;
Por per`tene a fjale trishtimit,
A nji fjale qe permend kot.
Per dhe t`vet dale n`ushtrie
Rrebte qendroi i jati e diq;
Sot i vorfni askund nji shpie,
Nji cope buk s e gjen nder miq.
Ah!ti njome, o njome e mjera,
Dit` e nate qe po vajton:
Kund nder miq nuk t`cilet dera,
Kerkush vajin s t`a pajton.
Dit`e nate pa buk e shpie
Shkote i vorfni andej e kendej,
E prej t`pasunish zotnie
Nje fjale t`mire kerkush s ja kthej.
Ku ke baben me t`ndimue?
Ku ke nanen me derdhe lot?
Ty gjith robi t`ka harrue,
Kerkush s`do me t`dalun zot.
Tui rae bor, tui frye murrlani,
Mjet dy vorreve si`j lis,
Afer gropes qe vet`e bani,
Djali i vorfen u molis.
Afer nanes u shtrue me fjetun,
Afer babes kerkoi pushim;
Kurgja t`ngritin s ka me e gjetun,
T`xet e t`ftofte skan me pas ndrrim.
Me njata qe vec e doshin
Trupi i t`vocerrit pushoj;
E n`lumnie qe ata po gzoshin
Shpirti i njomes fluturoj.
Re: Ndre Mjeda
ZOGA
Neper ograje po kendojne bylbylat
Si tu`u pralle me shoqi shojne;
Drandofilleve zymylat
T`kandshmen ere dhuntie ju cojne.
E nalt n`qiell ma e bukur hana
Rreze t`paqta shkon tui shkri
Maje bjeshkeve fillon Zana
N`valle shoqeve m`u prie.
Lodhe prej vegesh,prej rranjesh shpijet,
Si u ba nate,ndej Zoga n`voter;
Ndej m`u xe me dullijet
Qe kish ba neper mal,pa moter!
E kuvendte me nane locen,
Si pergjumshem,ndonji fjale,
Deri sa brie votres gocen
E muer gjumi dal ka dale.
Fjet bri votres: e kur shkendija
Shendritte at fetyr`te pa travaje,
Engjell prei qiellit ule te shpija
Dukej faret fetyra e saje.
Here n`at gjume tui qeshun dukej,
Si m`u fale here doren cote;
Here permallshem n`vedi strukej
E n`fetyre gjaku t`tane i velote.
(Ngrimun n`ar, mbi`j pullalie
Nen balkue nji beg kish dale;
Holl`e i gjate porsi silvie
Ne rruge nen gardh ish duke nje djale.)
E nan-bardha tui shikjue
„Flej me engjuj,thote, o bie,
Pusho shtatin me i ndimue
Lokes s`ate neper shpie”.
Neper ograje po kendojne bylbylat
Si tu`u pralle me shoqi shojne;
Drandofilleve zymylat
T`kandshmen ere dhuntie ju cojne.
E nalt n`qiell ma e bukur hana
Rreze t`paqta shkon tui shkri
Maje bjeshkeve fillon Zana
N`valle shoqeve m`u prie.
Lodhe prej vegesh,prej rranjesh shpijet,
Si u ba nate,ndej Zoga n`voter;
Ndej m`u xe me dullijet
Qe kish ba neper mal,pa moter!
E kuvendte me nane locen,
Si pergjumshem,ndonji fjale,
Deri sa brie votres gocen
E muer gjumi dal ka dale.
Fjet bri votres: e kur shkendija
Shendritte at fetyr`te pa travaje,
Engjell prei qiellit ule te shpija
Dukej faret fetyra e saje.
Here n`at gjume tui qeshun dukej,
Si m`u fale here doren cote;
Here permallshem n`vedi strukej
E n`fetyre gjaku t`tane i velote.
(Ngrimun n`ar, mbi`j pullalie
Nen balkue nji beg kish dale;
Holl`e i gjate porsi silvie
Ne rruge nen gardh ish duke nje djale.)
E nan-bardha tui shikjue
„Flej me engjuj,thote, o bie,
Pusho shtatin me i ndimue
Lokes s`ate neper shpie”.
Re: Ndre Mjeda
TRINA
I.
Molla t`kputuna nji deget,
Dy qershija lidhe n`nji rrfane,
Ku fillojne kufijt e Geget,
Rrijne dy cika me nji nane.
Krekce e bre perzie me lisa
Rriten rrotull me qetine,
Plepa t`but` e qeparisa
Mbelojne e veshin at ledine.
S`ushton mali prej baktijet,
S fryn murrlani me duhie;
Paq i kthellte prej Perendijet,
Paq prej njerit e qetie.
Gurra e lugut vec ushtote
Si lahute me kange kreshnike;
E nder peme bylbyli kendote
Valle darsmet e fisnike.
Ngreh, bylbyl, n`at hije valle,
Ushto, gurre trimneshe n`shkambije;
Bulk i nates, kungalle , qe talle
Neper gemba e per lamije,
Kendoni,kendoni vec prej stanit,
T`ardhmen Trina mbramje n`shpie,
Tui blegrue nji kij mbas zanit
T`deles nane keni me ndie.
Vec prej plehit gjel kokoti,
Me njat za qe s`ndrron kurr-here,
Ka m`u gjegje se a tui nderrue moti,
Se a tui cue nji tjeter ere.
I.
Molla t`kputuna nji deget,
Dy qershija lidhe n`nji rrfane,
Ku fillojne kufijt e Geget,
Rrijne dy cika me nji nane.
Krekce e bre perzie me lisa
Rriten rrotull me qetine,
Plepa t`but` e qeparisa
Mbelojne e veshin at ledine.
S`ushton mali prej baktijet,
S fryn murrlani me duhie;
Paq i kthellte prej Perendijet,
Paq prej njerit e qetie.
Gurra e lugut vec ushtote
Si lahute me kange kreshnike;
E nder peme bylbyli kendote
Valle darsmet e fisnike.
Ngreh, bylbyl, n`at hije valle,
Ushto, gurre trimneshe n`shkambije;
Bulk i nates, kungalle , qe talle
Neper gemba e per lamije,
Kendoni,kendoni vec prej stanit,
T`ardhmen Trina mbramje n`shpie,
Tui blegrue nji kij mbas zanit
T`deles nane keni me ndie.
Vec prej plehit gjel kokoti,
Me njat za qe s`ndrron kurr-here,
Ka m`u gjegje se a tui nderrue moti,
Se a tui cue nji tjeter ere.
:: Bota Shqipetare :: Letërsia :: Shkrimtare Shqiptare
Faqja 1 e 1
Drejtat e ktij Forumit:
Ju nuk mund ti përgjigjeni temave të këtij forumi