Telefilmat që ndryshuan Shqipërinë

Seriali televiziv “Skllavia Izaura” ka qenë një nga më të ndjekurit në vitet `80, por i prodhuar në vitin 1976. Historia që emocionoi botën edhe teleshikuesit shqiptarë, “Skllavia Izaura” për një publik të hershëm, mund të konsiderohet “një nostalgji e padiskutueshme” një “soap opera” me suksesin më të madh në të gjitha vendet ku është shfaqur. Ajo flet për Brazilin e shekullit të 19 e gjithë jeta, vuajtjet, dashuria dhe dëshira e madhe e skllaves më të bukur në botë, Izaura për të qenë e lirë.
Telenovela “Skllavja Izaura” bazohet në romanin e Bernardo Guimaraes, ndërkohë që kryerolin e luajti aktorja Lucelia Santos, Leonsioja nga Rubens de Falco, ndërsa Malvina nga Norma Blum.

Por kjo telenovelë në ekranin e televizionit të vetëm atëherë, ishte paraprirë edhe nga seriale të tjera, “David Copperfield” një prodhim italian i vitit 1967, serial ky i bazuar në veprën e Charles Dickens, por që bëri të famshëm në atë kohë aktorin tashmë të mirënjohur italian, Giancarlo Gianinni. Për të vazhduar me serialet e tjerë si “Shigjeta e zezë” e regjisorit Anton Giulio Majano, bazuar në romanin e Robert Louis Stevenson. Një produksion i RAI-t i vitit 1968 që flet për Anglinë e shekullit të 15, flet për luftën midis dy kampeve për vazhdimësinë e fronit. Një telefilm me shtatë seri që risolli si aktore këngëtaren e famshme Loretta Goggi në rolin e Xhoanës dhe Aldo Reggiani në rolin e Dick Sheltonit.

Por në respekt të telenovelave bardhë e zi, një tjetër epokë vjen pas viteve 85-90 dhe në vazhdim. Me qindra tituj kanë ardhur si produksione të tilla në ekranet shqiptare dhe shumë prej tyre janë ndjekur me kërshëri. Histori të rikapitulluara, me tituj të tjerë dhe aktorë të ndryshëm, por që bëjnë fjalë për të njëjtat fenomene sociale dhe kulturore. Argjentina, Meksika, Brazili, Venezuela, Kili dhe Peruja janë vendet që prodhojnë “soap opera” të tilla. Pas “bumit” të tyre në 1997, vitet 2000 do të tregonin interesimin e ekraneve dhe operatorëve privatë për të joshur publikun me “historitë” e tyre.

Viti 2002 solli telenovelën “Cuando seas mía” që në shqip u përkthye me “Kur ti të jesh e imja”, një version i ri i telenovelës kolumbiane “Café con aroma de mujer” (“Kafe me aromën e gruas”) prodhuar nga TV Azteca në vitin 2001 që në vendet e origjinës pati një shikueshmëri 32% në atë kohë, që u konsiderua sukses për prodhuesit e telenovelës. Regjisor i saj ishte Martin Barraza, ndërsa scenarist Fernando Gaitan. Seriali flet për historinë e Palomës, luajtur nga Elena Olivares, një vajzë e re, që punon si mbledhëse kafeje dhe atje takon njeriun e ëndërrave të saj, Diegon, intepretuar nga Sergio Basanez. Të njëjtin sukses pati telenovela edhe kur u shfaq në Shqipëri.

Një tjetër serial është ai i “Klonit”, titulli origjinal “O Clone”, një telenovelë braziliane, që u transmetua nga Rede Globo Network nga 1 tetor 2001 deri 14 qershor 2002, me gjithsej 221 episode. Edhe kjo telenovelë pati sukses të madh, duke u bërë i njohur në të gjithë botën, u dublua në shumë gjuhë dhe u transmetua kudo, ndërkohë që në ekranin e Top Channel ajo u transmetua në gjuhën origjinale dhe ishte po aq e ndjekur sa të gjithë serialet e suksesshëm. Telenovela u luajt në Rio de Janeiro, Brazil dhe në Marok, ndërkohë që rolet kryesore u intepretuan nga Murilo Benício (Lucas) dhe Giovanna Antonelli (Jade). Përveç historisë të bukur midis Zhades dhe Lukas, për t’u përmendur është edhe lista e këngëve që jepen si kolonë zanore të kësaj telenovele.

Një tjetër telenovelë që po transmetohet aktualisht është edhe “100 Vitrinat”, titulli origjinal “CentoVetrine”, një telefilm i gjatë italian i prodhuar 9 vjet më parë dhe është transmetuar për herë të parë nga Canale 5. Episodi i parë në Mediaset, transmetuar në 8 janar 2001, tregon për historinë e disa personave që punojnë në një qendër tregtare imagjinare, “Cento Vetrine”. Kjo ndodhet në Torino, në të personazhet vendosen në historitë e tyre të dashurisë, pasionit, tradhëtisë, hakmarrjes, por dhe luftë dhe sfida për fuqi dhe pasuri. Në fillim të serialit publiku mëson historinë e familjes Ferri, me pronar Hektor Ferrira, më pas del familja Della Rocca, me shumë kontraste dhe kundërshtime. Filmi vazhdon të xhirohet edhe sot, duke sjell ditë pas dite histori të reja, me regji të Michele Ferrari e Pepi Romagnoli, ndërkohë që sigla e hapjes “La storia mia con te” është e shkruar nga Eros Ramazzotti dhe këndohet nga Gianni Morandi.

Por seriali që ka tërhequr më shumë vëmendjen e publikut, padiskutim që është “The lost” (Të humburit). Ajo është një seri televizive amerikane krijuar nga Jeffrey Lieber, JJ Abrams dhe Damon Lindelof. Ky serial përçon jetën e individëve të ndryshëm dhe të grupeve të njerëzve, të mbijetuar nga rrëzimi i një avioni pasagjerësh në mes të Sidneit dhe Los Angeles, në një ishull misterioz tropikal diku në Paqësorin e Jugut. Çdo episod bazohet tek një linj hitorie kryesore në ishull, si dhe një “storyline” e mesme nga një tjetër pikë në jetën e një karakteri. Sezoni i parë mblodhi një mesatare prej 15690000 shikuesve amerikanë për një episod në ABC. Gjatë gjithë sezoneve të tij, të gjashtë flasin për 11 milionë shikues në SHBA për episod. “The Lost” fitoi çmime të shumta të industrisë së kinemasë, duke përfshirë çmimin “Emmy” për “primetime” në SHBA, “Series Outstanding Drama” në vitin 2005, “Import Best Amerikan” në Academy Awards në 2005, “Globin e Artë” për dramën më të mire në 2006-ën.

Episodet e “Lost” përfshijnë një numër elementesh misterioze të cilat janë atribut i fantazisë shkencore apo fenomeneve mbinatyrore. Krijuesit e serive që i referohen këtyre elementeve si përbërës mitologjie, formuan bazën e spekulimeve për të treguar se është një “përbindësh”, i cili endet në ishull. Një grup banorësh të mbijetuar i referohen si “Të tjerët”, një organizatë të quajtur “Nisma Dharma” e cila ka vendosur disa stacione të kërkimit në ishull, një sekuencë të numrave që e bën paraqitjet e shpeshta në jetën e karaktereve në të kaluarën, të tashmen dhe të ardhmen, duke sjell lidhje apo sinkronizme personale në mes të karaktereve, shpesh të pavetëdijshëm.

“The lost” është xhiruar në 35 mm nga “Camera Panavision”, thuajse tërësisht në ishullin Oahu Hawaiian. Skenat origjinale në ishull për pilot u filmuan në Mokule'ia Beach, në veriperëndim të ishullit. Më pas, skenat e plazhit u xhiruan në vende të izoluar e të famshme. Zona të ndryshme urbane rreth e rrotull në Honolulu janë përdorur si “stand-ins” për vende rreth botës, duke përfshirë Kaliforninë, Nju Jorkun, Iowa, Miami, Korea e Jugut, Irak, Nigeri, Mbretëria e Bashkuar, Paris, Tajlandë, Berlin, Maldivet dhe Australia. Për shembull, skena të vendosura në një aeroport në Sidnei ishin filmuar në Qendrën Konventës Hawaii. Dy skena gjatë sezonit të katër ishin filmuar në Londër, sepse Alan Dale cili portretizon Widmore, nuk ishte në gjendje të udhëtojnë në Hawaii.